Մենք վարժվել ենք մտածել, որ շոշափելիքը շփումն է։ Ինչ-որ բան զգալու համար պետք է շոշափել այն։ Սակայն բրիտանացի գիտնականների նոր հետազոտությունը փոխում է այս պատկերացումը. պարզվում է, որ մարդիկ կարողանում են զգալ ավազի շերտի տակ թաքնված առարկաները՝ նախքան մատներով դրանց դիպչելը, գրել է Interesting Engineering-ը։
Queen Mary University of London и University College London քոլեջի թիմը այս երևույթն անվանել է «հեռավոր շոշափում»։ Փորձի ընթացքում մասնակիցներին խնդրել են դանդաղորեն շարժել մատները ավազի մակերեսին, որի տակ թաքնված էր մի փոքրիկ առարկա՝ խորանարդ։ Խնդիրն էր որոշել դրա տեղը՝ առանց դրան ուղղակիորեն դիպչելու։
Արդյունքը զարմանալի էր. մասնակիցների մեծ մասը ճշգրիտ որոշել է թաքնված առարկայի տեղը։ Նրանց մատները հայտնաբերել են նուրբ տատանումները, որոնք առաջանում են, երբ ավազի հատիկների շարժումը փոխվում է թաքնված առարկայի առկայությամբ։
Գիտնականները սա բացատրում են ձեռքի՝ շրջակա միջավայրի ճնշման և դիմադրության նուրբ փոփոխություններն ընկալելու ունակությամբ՝ մանրադիտակային ազդանշաններ, որոնք արտացոլվում են թաքնված առարկայից և փոխանցվում ավազի միջով։ Այս կերպ մաշկը և նյարդային համակարգը «կարդում» են արձագանքը՝ առանց նույնիսկ թիրախին դիպչելու։
Հատկապես հետաքրքիր է, որ նմանատիպ մեխանիզմ արդեն հայտնի է բնության մեջ։ Ափամերձ թռչունները, ինչպիսիք են կտցարները և ծովային քարադրները, ավազի տակ թաղված որսը գտնում են իրենց կտուցների գերզգայուն ռեցեպտորների միջոցով։ Մարդիկ նման մասնագիտացված օրգաններ չունեն, բայց փորձերը ցույց են տվել, որ մեր մատները կարող են կատարել նմանատիպ առաջադրանք։ Սա շարժման մեխանիկայի, ընկալման և ուղեղի միջև խոր կապերի նոր ըմբռնում է բացում։
Գիտնականները կարծում են, որ այս «յոթերորդ զգայարանը» կարող է գործնական կիրառություն ունենալ։ Օրինակ, նոր ռոբոտացված համակարգերը կարող են հայտնաբերել մակերեսի տակ գտնվող առարկաները՝ առանց այն խախտելու, իսկ տեսողական խնդիրներ ունեցողների համար այս հայտնագործությունը կարող է օգնել ստեղծել ավելի զգայուն շոշափող սարքեր։
