Երևանի օդը ներկայումս չափազանց վտանգավոր է առողջության համար, «Նովոստի-Արմենիային» տված հարցազրույցում ասել է Մ. Հերացու անվան Երևանի պետական բժշկական համալսարանի Հիգիենա և էկոլոգիա ամբիոնի դոցենտ, ընդդիմադիր «Ազգային առաջընթաց» խմբակցության Երևանի ավագանու անդամ Քրիստինա Վարդանյանը։
Որքան մոտ ձմռանը, այնքան՝ ավելի վատ
Այսօր Երևանի քաղաքապետ Տիգրան Ավինյանը հայտարարել է, որ ձմռան սկսվելուն զուգընթաց՝ Երևանում օդի որակը սկսում է զգալիորեն վատթարանալ, մի միտում, որը հատկապես նկատելի էր երեկ երեկոյան՝ Հայաստանի տարբեր շրջաններում, այդ թվում՝ Ճամբարակում տեղի ունեցած հրդեհների պատճառով։ Նա նաև պատճառների թվում նշել է բակերում թափված տերևների այրելը և տներում ջեռուցման վառարանների օգտագործումը։ Նա նաև նշել է, որ շինարարական փոշին այս առումով զգալիորեն պակաս վտանգավոր է։ Այս հայտարարություններից հետո Բնապահպանության և հանքային պաշարների տեսչությունը հիշեցրել է, որ աշնանային սեզոնին տերևների այրումն արգելված է օրենքով և ենթադրում է տուգանքներ։
Բնապահպանական արտակարգ իրավիճակ՝ հենց հիմա
Վարդանյանը հաստատում է. Երևանում օդի որակն աստիճանաբար վատանում է։
«Այնպիսի ցուցանիշներ, ինչպիսին եղել են երեկ գիշերը՝ ՀՀ շրջաններից մեկում միջինում՝ 491 AQI-ի, (օդի որակի ինդեքս, խմբ.) իսկ Երևանում միջինում՝ 320 AQI, ես չեմ հիշում։ Ռեսպիրատորները, այսինքն՝ որոշակի մակարդակի պաշտպանությամբ դիմակները, պարտադիր են, քանի որ սովորական բժշկական դիմակները չեն կարող ապահովել պաշտպանություն այսպիսի մակարդակի աղտոտվածության պայմաններում», – նշել է նա։
Միջազգային օդի որակի ինդեքսի համաձայն՝ 491 AQI-ն օդի աղտոտվածության՝ կյանքին ծայրահեղ սպառնացող մակարդակ է, որը, ըստ էության, բնապահպանական արտակարգ իրավիճակ է։ Սա այն արժեքն է, որի դեպքում օդը դասակարգվում է որպես չափազանց թունավոր։ 491 AQI-ի դեպքում մթնոլորտը պարունակում է մանր մասնիկների (PM2.5) կրիտիկական բարձր կոնցենտրացիաներ, որոնք թափանցում են թոքերի ալվեոլներ և արյան շրջանառություն, ինչպես նաև տոքսիններ, այրման արգասիքներ և քաղցկեղածին նյութեր։
Ինչպես նշեց էկոլոգը, ամենախոցելի խմբերի թվում երեխաներն են, քանի որ նրանք դեռևս չունեն պաշտպանիչ մեխանիզմներ, նրանց նյութափոխանակությունը արագ է տեղի ունենում, շնչառությունը ևս արագ է։ Աղտոտված օդը նրանց ավելի մեծ վնաս կհասցնի, քանի որ ավելի շատ աղտոտիչներ են ներթափանցում նրանց մարմին։ Տարեց մարդիկ նույնպես խոցելի են իրենց իմունային համակարգի փոփոխությունների պատճառով։ Ռիսկի խմբում են գտնվում քրոնիկ հիվանդություններ ունեցողները, հատկապես թոքերի և շնչառական համակարգի հիվանդություններ ունեցողները, ինչպես նաև ալերգիկները։
«Լավ է, որ Երևանի քաղաքապետը բարձրացրեց այս հարցը, բայց ընդհանուր առմամբ, քաղաքապետարանը չի պատկերացնում, թե ինչ է պետք անել սպառնալիքները չեզոքացնելու համար», – ասել է Վարդանյանը։
Կանաչապատման փոխարեն՝ ծառահատումներ
Նա հիշեցրել է, որ ամբողջ Երևանում հատվում է օդը աղտոտումից պաշտպանող միակ ֆիլտրը՝ ծառերը։
«Այս խնդիրը լուծելու համար մենք, առաջին հերթին, պետք է կանաչապատենք Երևանը շրջապատող բոլոր լանջերը, ինչպես արվել է անցյալ դարի սկզբին։ Քանի որ քաղաքը գտնվում է հարթավայրում, Երևանը պետք է շրջապատված լինի անտառներով՝ օդի պատշաճ օդափոխությունն ապահովելու համար», – ասել է Վարդանյանը։
Ըստ նրա՝ քաղաքի ջրային ռեսուրսները պետք է կարգի բերվեն, սանիտարական վիճակը պետք է բարելավվի, բոլոր շինհրապարակները պետք է կարգավորվեն, հին մեքենաների մուտքը պետք է արգելվի, իսկ ծանր բեռնատարների համար սահմանափակումներ պետք է լինեն։ Քաղաքը պետք է մաքրվի ջրցաններով և փոշեկուլներով։
«Մենք չենք կարող պարզապես ծառերը հատել մայրուղիների երկայնքով և ոչնչացնել Երևանի միասնական քաղաքաէկոլոգիական կառուցվածքը, քանի որ փողոցները օդափոխության միջանցքների դեր են խաղում։ Վերջին տարիներին քաղաքի կենտրոնում կառուցված բարձրահարկ շենքերը նույնպես խաթարում են օդափոխությունը։ Արդյունքում, մենք դարձել ենք այն իրավիճակի պատանդը, որը մենք ինքներս ենք ստեղծել», – ասել է Վարդանյանը։
Նա նաև մեկնաբանել է թափված տերևներն այրելու արգելքի մասին հիշատակումը, որի պատճառով օդը աղտոտվում է։
«Մենք՝ էկոլոգներս, խորհուրդ ենք տալիս չհավաքել թափված տերևները, որպեսզի դրանք ծածկեն գետնի մակերեսը։ Եթե դրանք բաց են, դա նույնպես փոշու կուտակումներ է ստեղծում», – ասել է Վարդանյանը։
Նա նաև պատասխանել է այն հարցին, թե ինչ է պետք անել առաջին հերթին սպառնալիքները հենց հիմա չեզոքացնելու համար։
«Ես կսահմանեի ծառահատման մորատորիում Երևանում։ Երկրորդ, ես կկարգավորեի շինարարական ընկերությունների գործունեությունը, որպեսզի նրանք համապատասխանեն կանոնակարգերին», – ասել է Վարդանյանը։
