ԳԻՏՆԱԿԱՆՆԵՐԸ ՊԱՐԶԵԼ ԵՆ ԿՈԿՈՐԴԻԼՈՍՆԵՐԻ ՆԱԽՆՈՒՆ
Բրիտանացի գիտնականները պարզել են, որ կոկորդիլոսների նախնիները Հյուսիսային Ամերիկայում հայտնվել են մոտ 145 միլիոն տարի առաջ, իսկ հետո մեկ կարևոր հարմարման շնորհիվ տարածվել են աշխարհով մեկ, հայտնում է Naked-science-ը։
Այսօր կոկորդիլոսների մոտ 30 տեսակ կա, բայց մի ժամանակ դրանք շատ ավելի են եղել: Դրանք շատ բազմազան էին. որոշ տեսակներ հսկա չափսերի էին և հարձակվում էին դինոզավրերի վրա, մյուսները, ընդհակառակը, փոքր էին, արագ ավազ և հավանաբար սնվում էին միջատներով: Ավելին, ժամանակին մոլորակի վրա նույնիսկ խոտակեր կոկորդիլոսներ են ապրել։ Դրանց ատամները ունեին բարդ մորֆոլոգիա, գրեթե նման կաթնասունների ատամներին։ Այս տեսակներից մեկը՝ Simosuchus-ը, որը հեռու նմանություն ուներ ժամանակակից զրահակրի հետ, ըստ երևույթին, սիրում էր մրգեր, պալարներ և պտերներ ուտել:
Բազմազանությունը նշան է, որ կոկորդիլոսները և նրանց ազգականները կյանքի տարբեր մոտեցումներ են փորձարկել: Ուստի, դրանց ժամանակակից ժառանգները նախկին շքեղության միայն մի փոքր մասն են կազմում: Զարմանալի չէ, որ կոկորդիլոսների էվոլյուցիան այդքան բարդ է: Լոնդոնի համալսարանական քոլեջի (Մեծ Բրիտանիա) գիտնականներն ուսումնասիրել են այս զարմանալի կենդանիների պատմությունը և պարզել, թե որտեղ են նրանք հայտնվել:
Հոդվածը հրապարակվել է Royal Society Open Science ամսագրում։ Դրան նախորդել է մեկ այլ գիտական աշխատություն, մի փոքր ավելի վաղ, Վիտվաթերսրանդի համալսարանի (Հարավային Աֆրիկա) գիտնականների կողմից, որը հրապարակվել է Current Biology ամսագրում։ Այն ցույց է տվել, որ իրար ազգակից կոկորդիլոսներն ու թռչունները գոյատևման տարբեր ռազմավարություններ են օգտագործել ավելի քան 220 միլիոն տարվա ընթացքում:
Կոկորդիլոսների և ալիգատորների նախնիները զարգացել են Հյուսիսային Ամերիկայում, այնուհետև բաժանվել են իրարից: Ալիգատորիդները (այս խմբի մեջ են մտնում ալիգատորները և կայմանները) մնացին իրենց պատմական հայրենիքի սահմաններում՝ տարածվելով Հարավային Ամերիկա, մինչդեռ կոկորդիլոսները տարածվեցին ամբողջ աշխարհում: Դրան նպաստեց աղի ջրին հարմարվելը: Կոկորդիլոսները հիմա էլ կարող են ապրել արևադարձային օվկիանոսի ծովածոցերում, մինչդեռ ալիգատորներն ապրում են միայն քաղցրահամ ջրերում: Կոկորդիլոսների մյուս հետաքրքիր հարմարումը՝ համեմատած ալիգատորիդների հետ, գիտնականներն անվանել են դանդաղ աճ, ինչը նրանց թույլ է տալիս աճի ընթացքում նվազեցնել սննդի պահանջը։
Նոր աշխատանքները մի շարք լրացուցիչ հարցեր են առաջացնում։ Օրինակ՝ ինչո՞ւ ժամանակակից կոկորդիլոսների նախնիները չեն գոյատևել իրենց հայրենիքում՝ Հյուսիսային Ամերիկայում: Վերջերս Ֆլորիդայում պատահաբար հայտնված Նեղոսի կոկորդիլոսներն այնտեղ գոյատևելու և, ըստ որոշ գնահատականների, նույնիսկ բազմանալու կարողություն դրսևորեցին: Դրանց մեծ չափսերի պատճառով ալիգատորիդները դժվար թե կարողանային ուղղակիորեն դրանց դուրս մղել:
