Վահե ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ․ ՀԱՅԱՍՏԱՆՆ ՈՒՆԻ ՇԱՏ ԿԱՐՃ ԺԱՄԱՆԱԿ ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐ ԿԱՅԱՑՆԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ

Մաս 1.

Նարատիվները

Մենք սխալ նարատիվների թակարդում ենք։ Կամ՝ մեզ հատուկ դնում են այնտեղ։ Սխալ ձևակերպված խնդիրներ ենք դնում ու ուզում ենք ճիշտ լուծումներ գտնել։

Այդ նարատիվներից են.

- մեր ընտրությունը Ռուսաստանի կամ Արևմուտքի միջև է

- մեր ընտրությունը խաղաղության կամ պատերազմի միջև է

- ընտրություն ունենք՝ Արցախը տալ, բայց Հայաստանը փրկել

- Ամենասուր վտանգը «միջանցք տալն» է։

Մեր ընտրությունն իրականում շատ պարզ է. ապրել կամ ցեղասպանվել։ Պետական և քաղաքական միտքը կանգնած է նույնքան պարզ որոշման առաջ՝ սպասե՞լ աղետին, թե՞ կասեցնել աղետը։

Ճիշտ ձևակերպած խնդիրն ինքնաբերաբար բերելու է ճիշտ պատասխանների։

Հայաստանի իշխանությունը որևէ իրական դաշնակից մեզ չի թողել։ Հերթով բոլոր ուժային կենտրոններին հակասական խոստումներ տալու հետևանքով մենք բոլորի մոտ կորցրել ենք վստահությունը։ Արդյունքը՝ բոլորից ստանում ենք միայն հայտարարություններ՝ առանց որևէ լուրջ գործնական աջակցության։ Սա շատ վտանգավոր վիճակ է։ Մենք չենք կարող փոխել բոլոր խոշոր տերությունների իշխանություններին, ուրեմն՝ պետք է փոխենք ՀՀ իշխանությունը, որպեսզի նորը փոխի այս վիճակը։

Հայաստանը և Արցախը գտնվում են ֆիզիկական ուղիղ սպառնալիքի տակ։ Զսպող հիմնական գործոնը ռուսական բանակի առկայությունն է։ Հետևություն. չի կարելի պահանջել միակ զսպող ուժի հեռացումը և չի կարելի առանց մտածելու տրվել հակառուսական քարոզին, որովհետև դրանով մեծանում է քո իսկ մորթվելու հավանականությունը։

Քանի՞ անգամ արևմտյան պետությունները պետք է ասեն, որ չեն կարողանալու ապահովել Հայաստանի և Արցախի անվտանգությունը, որ հայ ժողովուրդը և նրա կրթված շերտերը հասկանան դա։ Հայաստանի տարածքում Ռուսաստան-Արևմուտք բախումից շահելու է երկու երկիր՝ Ադրբեջանն ու Թուրքիան, և սա պարզ է անգամ նրանց, ովքեր այսօր ծառայում են այդ հակամարտության թեժացմանը հայաստանյան հասարակության ներսում։

Մնացած նարատիվների մասին՝ հաջորդաբար։

Մաս 2

Ինքնիշխանություն և միջանցք

«Հայաստանի ինքնիշխանություն» ձևակերպումը իշխանությունը դարձնում է իր նոր բրենդը, ինչը «Արցախը Հայաստան է և վերջ»-ի նման բերելու է նոր աղետի։ Սրան պետք է շատ լուրջ վերաբերվել, որովհետև դա գալիք աղետի արդարացման նարատիվն է։

Գործող իշխանության տրամաբանությամբ՝ Ուկրաինան, Սիրիան փայլուն ինքնիշխան պետություններ են։ Մենք դրան ենք գնում։ Նիկոլը Հայաստանը սարքել է Ռուսաստան-Արևմուտք սուր հակամարտության 29 800 կմ մարտադաշտ։ Որպես զուգահեռ բրենդ՝ շրջանառվում է միջանցքի նարատիվը՝ ժողովրդին պատրաստելով սուրբ նահատակության։ Եվ ոչ ոք հարց չի տալիս՝ ի՞նչ ասել է միջանցք, ի՞նչ լուծումներ կան, ի՞նչ տարբերակներ, կարո՞ղ է Հայաստանը ունենալ դրանից շահ, ո՞րը կարող է լինել մեր այսօրվա անայլընտրանք դիրքորոշման գինը։ Նիկոլը միջանցքը սարքել է իբր վերջին «վիրտուալ խրամատ», որտեղ ինքն իբր կենաց ու մահու կռիվ է տալիս։

Մեր ժողովուրդն այսօր գտնվում է գաղափարական դիվերսիայի թակարդում, ու նույնիսկ կրթված շերտերն են վիրտուալ «միջանցք»-ի ու «Միութենական պետության» դարդն անում։

Շրջափակված իրական Արցախը, հայ-ռուսական հարաբերությունների իրական վատացումը, նոր պատերազմի ու իրական նոր զոհերի իրական վտանգը ստորադասվում է տեսական միջանցքին (որը կարող է լինել ընդամենը սովորական ճանապարհ), և գոյություն չունեցող «Միութենական պետության» գաղափարներին։

Նման բան հնարավոր է միայն առաջնորդության սուր ճգնաժամի դեպքում, երբ հասարակությանը չի ասվում այլ բան և ցույց չի տրվում այլ ճանապարհ։ Իներցիոն կամ բացակա լիդերություն չի լինում։ Ոչ ոք չի ներկայացնում այս ժողովրդին իրականությունը և չի ասում հնարավոր լուծումները։

Իշխանությունն ասում է՝ չենք կարող ապահովել ո´չ Արցախի, ո´չ Հայաստանի անվտանգությունը, իսկ ռուսական ներկայությունը սպառնալիք է։ Ու մի ողջ հասարակություն սա լսում է՝ հորթի հնազանդությամբ սպասելով իր մորթվելուն։ Հետևություն. Հայաստանին պետք է նոր իշխանություն՝ անվտանգային նոր լուծումներով և պետության նոր տեսլականով։ Չի բացառվում, որ դրա ճանապարհին առաջին պարտադիր քայլը առկա ընդդիմադիր ձևաչափերի պաշտոնական լուծարումն է՝ ՆՈՐ-ի հնարավորության համար։ Սա շատ կարևոր է՝ այսօր առկա ձևաչափերի բազմաթիվ գրագետ գործիչների՝ ճիշտ ձևաչափերում արդյունավետ աշխատելու, հանրային լայն կոնսոլիդացիայի, պետությանը նոր բովանդակություն հաղորդելու և հասարակությանը նոր առաջարկներ տալու համար։

Վահե Հովհաննիսյան, Այլընտրանքային նախագծեր խումբ