2023-04-17 11:56
Ашот АРАМЯН
ՎԱՐԺՎԵԼ ԲԱՐՁՐ ԳՆԵՐԻՆ
ԵԱԶԲ-ի մակրոտնտեսական զեկույցը. «դեպի Հայաստան միգրացիոն ներհոսքի ազդեցության աստիճանական սպառում»
Ապրիլի 10-ին Եվրասիական զարգացման բանկի (ԵԱԶԲ) վերլուծաբանները ներկայացրել են բանկի մասնակից 6 պետությունների, այդ թվում՝ Հայաստանի վերաբերյալ մակրոտնտեսական զեկույցի հերթական թողարկումը, որում գնահատական է տրված համաշխարհային տնտեսության ներկա վիճակին և դրա ազդեցությանը ԵԱՏՄ+ երկրների վրա…
Նյութում նշվում է, որ համաշխարհային գնաճի բարձր մակարդակը կարող է ազդեցություն ունենալ ԵԱԶԲ-ի գործառնությունների տարածաշրջանի տնտեսությունների զարգացման վրա: Հաշվի առնելով տարածաշրջանի երկրների գերակշիռ մասում ներմուծվող գնաճի մեծ մասնաբաժինը, դա կդժվարացնի սպառողական գների աճի զսպման քաղաքականության իրականացումը: Իսկ ԱՄՆ-ը և ԵՄ երկրները, ամենայն հավանականությամբ, ստիպված կլինեն վարժվել գնաճի ավելի բարձր մակարդակների (3-5%) և, որպես հետևանք, ավելի բարձր տոկոսադրույքների պայմաններում ապրելուն: Միաժամանակ ԵԱԶԲ վերլուծաբանները համարում են, որ գլոբալ ռեցեսիայի ռիսկերը պահպանվում են, ինչը կարող է ազդել ԵԱՏՄ+երկրների տնտեսական աճի հեռանկարների վրա:
ԵԱԶԲ-ի գլխավոր տնտեսագետ Եվգենի Վինոկուրովի խոսքերով՝ «Հայաստանի և Ղրղզստանի պարագայում պետք է հաշվի առնել միգրացիոն ներհոսքի ազդեցության աստիճանական սպառումը, ինչը կարող է հատկապես նկատելի դառնալ ընթացիկ տարվա երկրորդ կիսամյակում»:
Այս պայմաններում հասկանալի է դառնում Հայաստանի ֆինանսական մեգակարգավորողի զգուշավորությունը, որը, չնայած մարտին գնաճի թուլացմանը և Փաշինյանի աշխատակազմի առանձնակի անհամբեր անդամների ջերմեռանդ կոչերին, չի շտապում մեղմացնել դրամավարկային քաղաքականությունը և, մասնավորապես, իջեցնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը։
Հենց գնաճի խնդրի լուծումն է մնացել երկրների մեծ մասի դրամավարկային կարգավորիչների ուշադրության սևեռակետում. 10 կենտրոնական բանկեր մարտին բարձրացրել են հիմնական տոկոսադրույքները: 2022 թվականի սկզբից ԴՊՀ-ն արդեն 9 անգամ բարձրացրել է տոկոսադրույքը։ Կարգավորիչների մեծամասնությունը շարունակում է հավատարիմ մնալ խրոխտ հռետորաբանությանը:
Ընդ որում գնաճի դեմ պայքարի արդյունքը դարձավ փոխառությունների արժեքի զգալի աճը բոլոր ոլորտների՝ տնային տնտեսությունների, ձեռնարկությունների, բանկերի և կառավարությունների համար: Առաջին հետևանքներն ի հայտ եկան ֆինանսական մասնահատվածում. Silicon Valley Bank-ի, Silvergate-ի և Signature Bank-ի սնանկացումը ԱՄՆ-ում և բանկային ոլորտի խնդիրները Եվրոպայում, ներառյալ Credit Swiss-ը: Բայց տոկոսադրույքների բացասական ազդեցությունը միայն ֆինանսական հատվածով չի ավարտվի. ձեռնարկությունների համար վարկավորման մատչելիության սահմանափակումը նկատելի է դառնում, բիզնեսը սկսել է ակտիվորեն փնտրել ծախսերը կրճատելու ուղիներ: Առաջին հերթին, կրճատման տակ են ընկել ՏՏ-ի ծախսերը, որոնք բիզնեսը սկսում է դիտարկել որպես ոչ պրոֆիլային։ Արդյունքում, COVID-19-ի առաջացրած բումից հետո ՏՏ ոլորտի ընկերությունները բախվում են իրենց ծանրաբեռնվածության մակարդակը նվազեցնելու անհրաժեշտությանը և ստիպված են կրճատել անձնակազմը։ Այս տարվա առաջին երկու ամիսներին միայն ԱՄՆ-ում աշխատանքից ազատվել է ոլորտի ավելի քան 118 հազար աշխատող։ Ընդ որում, ՏՏ ոլորտի խոշորագույն ընկերությունները շարունակում են հայտարարել սպասվող կրճատումների մասին։
Այս պայմաններում Հայաստանի տնտեսությունը պահպանում է աճի բարձր տեմպերը, և հիմնական շարժիչ ուժ է մնում ծառայությունների ոլորտը, որի դինամիկայի 70%-ն ապահովված է տեղեկատվական-հաղորդակցական ոլորտի և ֆինանսական գործունեության ընդլայնմամբ: Դրա հետ մեկտեղ, ինչպես նշում են զեկույցի հեղինակները, «ծառայությունների և արդյունաբերության ոլորտներում շարունակվել է տնտեսական ակտիվության աստիճանական դանդաղման միտումը, ինչը վկայում է պահանջարկի աստիճանական կայունացման մասին»: Մշակող արդյունաբերությունները հունվար-փետրվար ամիսներին աճել են 6,6%-ով (նախորդ տարվա համեմատ), դրա հետ մեկտեղ հանքարդյունաբերության ոլորտում պահպանվել է անկումը (մինուս 9,6%) ՝ կապված Թեղուտի պղնձի հանքավայրում աշխատանքների դադարեցման հետ:
Ներկրման համեմատ ապրանքների արտահանման աճի առաջանցիկ տեմպերի պահպանումը նպաստում է նաև հայկական արժույթի փոխարժեքի կայուն ամրապնդմանը։ Փետրվարի արդյունքներով դրամը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ամրապնդվել է առևտրային գործընկեր երկրների արժույթների զամբյուղում: Դոլարի նկատմամբ դրամն արժևորվել է 21,8%-ով, եվրոյի նկատմամբ՝ 24%-ով, փետրվարի համեմատ մարտին դրամն արժևորվել է դոլարի նկատմամբ ևս 1,3%-ով, Եվրոյի և ՌԴ ռուբլու նկատմամբ, համապատասխանաբար՝ 1,3%-ով և 5%-ով: Ընդ որում, Հայաստանի ազգային արժույթը շարունակել է աստիճանաբար թանկանալ 2023 թվականի մեկնարկից սկսած ողջ ժամանակահատվածում։ Դրամի փոխարժեքի ամրապնդմանը, ԵԱԶԲ-ի վերլուծաբանների կարծիքով, կնպաստեն դրամական փոխանցումների պահպանումը բարձր մակարդակի վրա և ներկրման համեմատ արտահանման աճի առաջանցիկ տեմպերը:
Փետրվարի վերջին Հայաստանի միջազգային արժութային պահուստների մակարդակը կազմել է 3,5 մլրդ դոլար, իսկ պետական պարտքը՝ 10,6 մլրդ դոլար։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-07-03 10:01Какими богоугодными делами заняты чиновники из Минэкономики Несколько дней назад на презентации «Всемирного доклада предпринимательства: Армения 2024/2025», являющегося одним из самых авторитетных и всеобъемлющих исследований, у присутствующих вызвало немалое удивление, если не сказать раздражение, отсутствие на мероприятии назначенной полгода назад замминистра экономики Лили Сираканян, которая курирует данную сферу и, более того, должна была принять участие в панельных прениях по исследованию. Кстати, взамен на мероприятие чуть ли не в полном составе явился Совет Центрального банка РА. Некоторые участники в связи с этим громогласно выражались в том духе, какое еще более важное дело нашлось у новоиспеченной замминистра, нежели углубиться в проблемы предпринимательства в Армении и получить, наконец, ясную, без приевшихся стереотипов, полную и надежную картину этой важной сферы экономики…
-
2025-07-03 09:48Генеральные секретари марзпетаранов увольняют людей, а мы отдуваемся за это Дефицит и некомпетентность пашиняновских кадров дорого обходятся налогоплательщикам, карман которых правительство бездарей с какой-то стати считает своим. Неэффективное использование, а то и прямое разбазаривание средств государственной казны давно стали фирменным знаком деятельности нынешней исполнительной власти. Сегодня, воспользовавшись повесткой заседания правительства 3 июля, поговорим о том, какой ущерб госбюджету причиняют незаконные увольнения граждан, «простой» которых и прочие расходы после решений судов вынуждено компенсировать правительство, отнимая эти деньги у других утвержденных госбюджетом-2025 программ…
-
2025-07-02 09:55«Если что-то и нужно национализировать, то это… кресло премьера» Наблюдая за событиями последних дней, невольно задаешься вопросом, когда и как у нас под боком выросли все эти отщепенцы, отступники и лицемеры. А главное – как их допустили до власти. Смотришь сегодняшние кадры с улиц Белграда, и усматриваешь совершенно явные параллели с «ненасильственной бархатной революцией» Пашиняна, которая не была ни ненасильственной, ни бархатной, а была просто устроенной по западной методичке «цветной»…
-
2025-06-30 19:04Чрезвычайно любопытной и показательной оказалась пресс-конференция, созванная в последний день июня в центральном офисе ЗАО «Электрические сети Армении» (ЭСА). Сразу скажем, что после всего сказанного и.о. генерального директора компании Давидом Казиняном при всех его попытках сдерживаться и не давать политических оценок от всей этой истории с национализацией ЭСА и арестом их собственника Самвела Карапетяна повеяло таким зловонным смрадом и средневековым невежеством, что вся мерзость и низость правительства Пашиняна в очередной раз выступила, как на ладони.