ԺԱՄԱՆԱԿՆ ԻՐԱԿԱՆՈՒՄ ԿԱՐՈՂ Է ՄԻ ՄԵԾ ՊԱՏՐԱՆՔ ԼԻՆԵԼ. ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅՈՒՆ

Ժամանակը շատ տասնամյակներ շարունակ տարակուսանքի մեջ է գցել գիտնականներին: Արդյո՞ք այն գոյություն ունի ըմբռնողաբար՝ մեր ընկալումներից անկախ:

Ամերիկյան ֆիզիիկական ընկերության Physical Review A հանդեսում հրապարակված նոր հետազոտության մեջ Իտալիայի գիտնականները՝ հետազոտող Ալեսանդրո Կոպպոյի գլխավորությամբ, փորձում են ժամանակի տեսություններից մեկը իրական կյանք ներմուծել:

Այս տեսությունը կոչվում է Փեյջի և Վութերսի մեխանիզմ, և Կոպպոն այն ուսումնասիրում է տարիներ շարունակ։ Սա 1983 թվականին ծագած քվանտային մեխանիկայի գաղափար է։

Թեև հարաբերականության ընդհանուր տեսությունը դասական ֆիզիկայի մոդելում հնարավոր է համարում, որ ժամանակը փոփոխական մեծություն է, ինչպես ժամանակի տարբերության ընկալումը Երկրի վրա և տիեզերքում այնպիսի պատմություններում, ինչպիսին «Interstellar» ֆիլմում է, քվանտային ֆիզիկան պահանջում է, որպեսզի այն նշագրվի:

Սա նշանակում է, որ կախյալ փոփոխականի փոխարեն (մի բան, որը որոշվում է արտաքին հատկությամբ, ինչպիսին է տեղական ձգողականությունը կամ օբյեկտի հեռավորությունը Երկրից), ժամանակը պետք է անկախ լինի, և պետք է այն որպես այդպիսին չափելու միջոց լինի:

Իրենց աշխատության մեջ Կոպպոն և նրա համահեղինակները Փեյջի և Ուոթերսի մոտեցումը վերամարմնավորում են ժամացույցի իրական հայեցակարգի: Քվանտային ֆիզիկայի շրջանակում ժամացույցներն այնքան էլ նման չեն այն ժամացույցներին, որոնք կապում եք դաստակին կամ կախում եք գրասենյակի պատից. դրանք այն ամենն է, ինչ ունի կանխատեսելի և միատեսակ վարքը, որը կարող է որպես չափում կիրառվել:

ժամանակին Փեյջը և Ուոթերսը հարցադրում են արել, թե արդյոք մեր աշխարհն այնքան քվանտային կերպով խճճված է իր ներսում, որ ժամանակի ցանկացած տեսանելի ընթացք սոսկ խճճվածության ախտանիշ է:

Նրանք նաև առաջարկեցին, որ հենց ինքներս ներգրավված լինենք այս խճճվածության մեջ՝ պարզապես ժամանակի ընթացքը դիտարկելով, քանի որ խճճված համակարգից դուրս ինչ-որ մեկը կտեսնի այն կանգուն: Այսպիսով, «ժամացույցը» ժամանակի ընթացքը ցույց տվող բարդ համակարգի տարր է:

Որպեսզի այն վերածեն իրական չափումների և դիտարկումների վրա հիմնված ինչ-որ բանի, գիտնականները վերցրեցին հայտնի ֆիզիկական հավասարումներն ու դրանք սահմանափակեցին Փեյջի և Վուտթերսի սցենարին համապատասխանող պայմաններով:

Նրանք դիտարկել են փոխկապակցված բայց չփոխազդվող երկու համակարգեր, որտեղ մի համակարգը ժամացույցի կամ ճոճանակի քվարցային մեխանիզմի պես ներդաշնակ տատանվող գեներատոր է:

Դրանց լուծումը դասական և քվանտային մեխանիկայի շրջանակում կարող է իրարամերժ չլինել, քանի որ զանգվածի վրա հիմնված «մակրոսկոպիկ» կոչվող շեմին հասնելիս յուրաքանչյուր քվանտային համակարգում բավականաչափ մասնիկներ են տեղադրվում: Նման համակարգերը ներդաշնակում են նաև դասական ֆիզիկային:

News.am