Ղազախստանը որոշել է 13 անգամ ավելացնել նավթի արտահանումը` շրջանցելով Ռուսաստանը
Ղազախստանն անցյալ տարի նպատակ էր դրել ավելացնել առանց ռուսական օգնության իրականացվող արտասահմանյան մատակարարումների տեսակարար կշիռը։ Այժմ էներգետիկայի նախարար Ալմասադամ Սաթկալիևն ասել է, որ նման արտահանման ծավալը պետք է ավելանա 13 անգամ։
Ինչպես ասել է Սաթկալիևը խորհրդարանում, Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան խողովակաշարով տարեկան արտահանումը ներկայիս 1,5 միլիոն տոննայի փոխարեն կարող է աճել մինչև 20 միլիոն տոննա, հայտնում է Reuters-ը։ Երկիրը նախատեսում է ավելացնել արդյունահանումը, և շահագրգռված է աստիճանաբար ավելացնել ղազախական նավթի մատակարարումների ծավալը «ինչպես մեր կողմից, այնպես էլ մեր ադրբեջանցի գործընկերներից», - ասել է նախարարը։
Նման ծրագրերի իրականացման արդյունքում նկատելիորեն կնվազի Ռուսաստանի մասնաբաժինը, որի տարածքով այժմ անցնում է Ղազախստանի նավթի արտահանման ավելի քան 80%-ը։ Այս տարի, ըստ Սատկալիևի, Կասպյան խողովակաշարի կոնսորցիումի (CPC) խողովակով Նովոռոսիյսկ կուղարկվի 55,4 մլն տոննա, ևս 8,6 մլն տոննա՝ Ատիրաու-Սամարա երթուղով: Եվ եթե Ղազախստանն այժմ Ռուսաստանի տարածքով Կասպից ծովով լցանավերով մատակարարումների ընդհանուր ծավալի 1/4-ը ուղարկի Բաքու, ապա նշված ծրագրերի իրականացման դեպքում դա մի փոքր պակաս կլինի ընթացիկ տարվա ցուցանիշի 1/3-ից։
Ճիշտ է, Ղազախստանը նույնպես մտադիր է ավելացնել նավթի արդյունահանումը, այսինքն՝ դրա շնորհիվ արտահանումը մասամբ կավելանա։ 2026 թվականին նախատեսվում է արդյունահանել մոտ 100 մլն տոննա՝ այս տարվա 88,4 մլն տոննայի դիմաց, ասել է Սաթկալիևը։ Հաջորդ տարվանից արտադրությունը կսկսվի Թենգիզի հանքավայրի նոր հատվածում (արտադրության ընդլայնման ծրագիրն իրականացվում է գրեթե 10 տարի): Chevron-ը, որին պատկանում է Թենգիզշեվրոյլ հանքավայրի օպերատորի 50%-ը, ասում է, որ 2025 թվականի կեսերից կարող է օրական արդյունահանել մոտ 260,000 բարել ընդլայնված հատվածից:
Լրացուցիչ արդյունահանումը կարող է փոքր թվալ, բայց այն ներկայացնում է նավթի համաշխարհային պահանջարկի ակնկալվող աճի մոտ մեկ քառորդը, ասում է Bloomberg-ի էներգետիկ սյունակագիր Խավիեր Բլասը: Միասին Ղազախստանի արդյունահանումը հաջորդ տարի կարող է հասնել ռեկորդային մակարդակի՝ գերազանցելով օրական 2 մլն բարելը։
Ճիշտ է, Ղազախստանը ՕՊԵԿ+-ի անդամ է՝ լինելով կարտելի գործընկեր և պետք է պահպանի քվոտաները։ Դեռևս հունիսին ՕՊԵԿ+-ը պատրաստել էր քվոտաների աստիճանական մեծացման ծրագիր, և Ղազախստանը հույս ուներ, որ մատակարարումների իր մասնաբաժինը մինչև 2025 թվականը կավելանա։ Սակայն համաշխարհային շուկայում նավթի պլանավորված ավելցուկ կա, իսկ ՕՊԵԿ+-ը հետաձգել է աճը մինչև հունվար։
Սահմանափակումների հետագա երկարաձգումը ծանր հարված կհասցնի Ղազախստանի ծրագրերին, և այն կարող է գնալ ԱՄԷ-ի և Իրաքի ճանապարհով, որոնք վերջին տարիներին խախտել են քվոտաները, գրում է Բլասը: ԱՄԷ-ն նույնպես կարողացել է հասնել դրանց ավելացմանը, իսկ Անգոլան, որը նույնպես պահանջել է թույլ տալ մեծացնել արտադրությունը, դուրս է եկել կարտելից։
Սաթկալիևը կոնկրետ ժամկետներ չի նշել Բաքու-Ջեյհանով արտահանումն ավելացնելու ծրագրերի իրականացման համար։ Սակայն դեռ 2023 թվականի օգոստոսին էներգետիկայի այն ժամանակվա նախարար Էրլան Ակկենժենովն ասել էր, որ Ղազախստանը սկսել է լցանավեր գնել Կասպից և Սև ծովերով նավթ տեղափոխելու համար, որպեսզի նվազեցնի կախվածությունը CPC-ից: Այդ ժամանակ 2023 թվականի սկզբից Բաքու էր մատակարարվել ընդամենը 300 հազար տոննա նավթ։
CPC-ից կախվածությունը նվազեցնելու որոշումը, ի թիվս այլ բաների, պայմանավորված էր նրանով, որ 2022 թվականին Նովոռոսիյսկի դատարանը դադարեցրեց նրա աշխատանքը՝ իբր բնապահպանական խախտումների պատճառով: Ղազախստանի իշխանությունները չաջակցեցին Ռուսաստանի ներխուժումն Ուկրաինա, հրաժարվեցին ճանաչել «ԴԺՀ»-ն և «ԼԺՀ»-ն և սկսեցին հանրային քննարկում արևմտյան պատժամիջոցների իրականացման վերաբերյալ, որոնք արգելում էին որոշակի ապրանքներ մատակարարել Ռուսաստան:
News.am