Սեպտեմբերի 9-ին Հայաստան ժամանեց և մեր երկրում մի քանի օր անցկացրեց Միջազգային քրեական դատարանի նախկին (առաջին) դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն: Մարդ, որի անունը որոշակի ժամանակից ի վեր ասես լուսաշող փարոս է դարձել բազմաթիվ հայերի համար՝ համաշխարհային քաղաքականության և իրավական նիհիլիզմի պղտոր ու կեղտոտ աշխարհում։ Այդ այցի նշանակությունը փորձագիտական հանրությունը դեռ պետք է իմաստավորի, իսկ տվյալ դեպքում խոսքն այլ բանի մասին է։

Նորագույն պատմությունում առաջին դեպքը, երբ որևէ պետություն իր քաղաքացիներին զանգվածաբար իրավազրկեց, Խորհրդային Ռուսաստանն էր, ապա նաև ողջ ԽՍՀՄ-ը։ ՌԽՖՍՀ 1918թ․ սահմանադրությունն արգելեց դասակարգային "սխալ" ծագմամբ անձանց ընտրել ու ընտրվել (առևտրականներ, ձեռներեցներ, նախկին իշխանությունների ներկայացուցիչներ, հոգևորականներ, ևն, ևն)։ Համանման նորմեր հերթով հաստատվեցին խորհրդային մյուս հանրապետությունների սահմանադրություններում, այդ թվում՝ Հայաստանի ԽՍՀ 1922թ․ սահմանադրությունում։

2019թ. հուլիսին Իջևանում, Փաշինյանի անմիջական հրահանգով, անցկացվեց ապօրինի անտառահատումների մեղավորներին ձերբակալելու հատուկ գործողություն, որից հետո համայնքում բողոքի ակցիաների ալիք բարձրացավ: Բանն այնտեղ հասավ, որ տեղի բնակիչներն արգելափակեցին Հայաստան-Վրաստան մայրուղին։ Հետագայում ԱԱԾ-ի այն ժամանակվա ղեկավար Արթուր Վանեցյանը խոստովանեց, որ այդ օրերին Փաշինյանն իրենից պահանջել է, որ «արյան գետեր հոսեն»՝ ի պատիժ ապօրինի անտառահատումների:

Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանն Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն, որում մասնավորապես ասվում է.  

Սեպտեմբերի 19-ը մեր պատմության ամոթի և խայտառակության օրերից մեկն է և առաջին հերթին խարան է՝ դրոշմված ՀՀ իշխանությունների ճակատին. Ադրբեջանի կողմից Արցախի բռնազավթման և Արցախի ժողովրդի բռնի տեղահանության տարելիցին «Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնում լրագրողների հետ զրույցում ասաց Բագրատ Սրբազանը։  

Այսօր ՀՀ տեղեկատվական դաշտում է տեռոր է տիրում։ «Եռաբլուր» պանթեոնում լրագրողների հետ զրույցում այս մասին ասաց Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը՝ մեկնաբանելով քննչական կոմիտեի` երեկ տարածած հաղորդագրությանը։

Մենք արդեն գիտենք Փաշինյանի փողոցային թիմի տարած ռազմավարական բնույթի փայլուն հաղթանակների մասին։ 2022 թվականի հոկտեմբերին Պրահայում Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի մաս ճանաչելը Հայաստանի դիվանագիտական մեծ հաղթանակն է։ Այդպես է ասում թքող խոսնակը։ 2023-ի սեպտեմբերին Արցախում իրականացված էթնիկ զտումը Հայաստանի անկախացումն է։ Այդպես է ասում էկոնոմիկայի նախարարը։

2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը սկսեց ռմբակոծել Արցախի Հանրապետության տարածքը։ Դրանից մի քանի օր առաջ Փաշինյանը հեռախոսազրույց էր ունեցել Էրդողանի հետ։ Ընդդիմությունը պնդում է, որ ռեժիմի պարագլուխը տեղյակ է եղել նախապատրաստվող ռմբակոծությունների մասին։ Սեպտեմբերի 20-ին ռմբակոծությունները շարունակվեցին։ Շարունակվում էին նաև նախօրեին Սառնաղբյուր գյուղի ռմբակոծության ժամանակ կորած Նվեր Ղազարյանի (2015թ.ծնված) որոնումները: Նրա եղբայրը՝ 2013թ. ծնված Միքայելը, այդ ժամանակ արդեն զոհվածների թվում էր, սակայն նրա դին չէին կարողանում դուրս բերել գյուղից, որի վրա ռումբերի տարափ էր տեղում:

Ադրբեջանական բանտերում պահվող հայերը պատանդներ են, և նրանց վերադարձը կապված է որոշակի քաղաքական պահանջների բավարարման հետ։ Այս մասին Լեռնային Ղարաբաղի թեմայով համաժողովում սեպտեմբերի 18-ին ասել է իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանը։