ԱՌԱՋԻՆ ՕՄԲՈՒԴՍՄԵՆ․ ԻՆՉՈ՞Ւ ՌԴ-Ն ԵՎ ԱՄՆ-Ը ՓԱՇԻՆՅԱՆԻՆ ՉՇՆՈՐՀԱՎՈՐԵՑԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐՎԱ ԱՌԹԻՎ
Հայաստանը դադարում է միջազգային հարաբերությունների և միջազգային իրավունքի սուբյեկտ լինելուց։ News.am-ի թղթակցի հետ հարցազրույցում հայտարարել է Հայաստանի առաջին օմբուդսմեն՝ մարդու իրավունքների պաշտպան Լարիսա Ալավերդյանը։
«Ես կցանկանայի նշել մի երևույթ, որը մամուլն անուշադրության է մատնել, չնայած այն արժանի է ուշադիր ուսումնասիրության և լրատվամիջոցներում լուսաբանման։ Մայիսի 28-ը Հայաստանի Առաջին Հանրապետության օրն է։ Հայտնի է, որ մայիսի 26-28-ը այն օրերն են, երբ Անդրկովկասյան Դաշնությունը կազմալուծվեց՝ ձևավորելով երեք անկախ հանրապետություններ։ Սկզբում Վրաստանը հռչակեց անկախություն, ապա՝ Ադրբեջանը, և վերջապես՝ Հայաստանը։
Զարմանալի կերպով Ալիևին, հակառակ այն հանգամանքին, որ նա գործնականում արհեստական և անօրինական կազմավորման նախագահ է, շնորհավորեցին Իրանը, Միացյալ Նահանգները և Ռուսաստանը, և դա արվեց ամենաբարձր մակարդակներով։ Հաստատումը կարելի է գտնել այս երեք երկների նախագահների կայքերում։ Էլ չեմ ասում իսլամական աշխարհի մնացած երկրների մասին։
Իսկ որտե՞ղ են նույն կայքերում Առաջին Հանրապետության օրվա կապակցությամբ Հայաստանին ուղղված նմանատիպ շնորհավորանքները։ Դժբախտաբար, նման շնորհավորանքներ չկան։ Սա տարածաշրջանային կամ համաշխարհային տերությունների սոսկ անուշադրությունը չէ։ Ես դա միանշանակ եմ ընկալում։ Ավելի քան 7 տարի է՝ ծանր սրտով ստիպված ենք արձանագրել, որ իշխանության գլուխ կանգնածները, այս թիմը, որը իշխանության է եկել խաբեությամբ, ամեն ինչ անում է, որպեսզի ոչ միայն Արցախը կորցնի իր պետականությունը, ինչը մենք տեսնում ենք, այլև Հայաստանը վերածվի ինչ-որ պետության կցորդի, լինի դա թուրքական վիլայեթ, Ադրբեջանի մարզ, թե նույնիսկ Ռուսաստանի նահանգ։ Հնարավոր է՝ Հայաստանը դե յուրե պահպանի ինքնիշխան պետության որոշ մնացորդներ և նույնիսկ մնա ՄԱԿ-ի անդամ, բայց ես համոզված եմ, որ գործողությունների իմաստը դա է։
Բայց հենց այս կազմավորումներին չեն շնորհավորում իսկապես պատմական օրը՝ պետականության վերականգնման օրը, որը, ցավոք, Հայաստանը կորցրեց դարեր առաջ, իսկ 1918 թվականին կարողացավ վերականգնել պետականությունը։ Ես ջայլամային եմ համարում ակնհայտն անտեսելու՝ ակադեմիական և իրավաբանական համայնքների ներկայացուցիչների փորձերը, ինչը հատկապես մտահոգիչ է, շատ տագնապալից ազդանշան է։ Իսկ այս փաստն ինքնին նշան է, դա ավելին է, քան պարզապես աշխարհի ճակատագիրը որոշող տերությունների չշնորհավորելը»,- հայտարարել է Լարիսա Ալավերդյանը՝ հավելելով, որ հայկական պետականությունը կործանելու եկած կառավարությունը որևէ պոպուլիստական հայտարարության և նախագծի, օրինակ՝ «կրթվելը նորաձև է» նախագծի իրավունք չունի։
Առաջին օմբուդսմենի խոսքով՝ իշխանությունների մտադրությունները որոշակիորեն արտացոլվեցին Երևանում անհասկանալի բնակարանաշինության բումի մեջ։
«Ըստ տարածքային կառավարման նախարարի՝ դեռևս 2023-ին արված խոստովանության՝ միայն 2022 թվականին կառուցվել է այնքան շատ բնակելի շենք, որ մոտ 250-300 հազարը կարող է բնակեցվել։ 2024 թվականին շինարարության տեմպը շարունակվել է։ Հարցն այն է, թե ի՞նչ միջոցներով, ո՞վ և ո՞ւմ համար է կառուցում այս բնակարանային ֆոնդը։ Կա երկու տարբերակ. ստեղծվում է քաղաք-պետություն, քանի որ սահմանամերձ գյուղերի վրա կրակելը խաղ չէ, այն հղի է սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների հազար տարով իրենց բնակության վայրից վտարմամբ։ Եվ երկրորդ՝ շատ մտահոգիչ ազդանշանը։ Ինձ ասացին, որ նորակառույցներում շատ բնակարաններ են գնում այլ ազգության մարդիկ, չեմ ասի՝ որ։ Կան նույնիսկ նոտարական վավերացման դեպքեր։ Այսպիսով, այսօր մենք ունենք մի իրավիճակ, երբ ոչ մի սթափ մտածող մարդ չպետք է կասկածի, որ իշխանության մեջ գտնվողները շտապում են վերջապես անել այն, ինչ իրենց մանկության երազանքն էր, և որի համար նրանք իշխանության են եկել ապշահար ամբոխի բացարձակապես անիմաստ ճիչերի ներքո։
Կա մեկ նպատակ՝ այն, որը մի ժամանակ արտահայտել էր Թուրքիայի նախկին արտգործնախարարը։ Նա ասաց, որ հայերին և մյուս եվրոպացիներին խաբելը շարունակելով՝ անհրաժեշտ է հաստատուն քայլերով շարժվել դեպի նպատակը և ոչնչացնել հայերին՝ թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ որպես պետություն։ Այսօր Հայաստանի իշխանությունները հայ ժողովրդին տանում են Բերձորի (այն ճանապարհը, որով Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչությունը բռնագաղթվել է օկուպացիայից հետո) կամ Դեր Զորի (Սիրիայի անապատ, որտեղ հայերը բռնագաղթվել են Թուրքիայից) ճանապարհով։ Մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որպեսզի բոլոր նրանք, ովքեր դեռ հույս ունեն, որ պատիժը կանցնի իրենց կողքով, վերջապես խելքի գան։ Մենք պետք է միավորվենք ոչ միայն Հայաստանի ներսում, այլև Սփյուռքում և ավելի ակտիվ, նախաձեռնողական աշխատանք տանենք՝ իշխանությունների ներկայացուցիչներին հասցնելու համար, որ նրանք չեն կարողանա անպատիժ մնալ նման հանցագործություն գործելով, այն անպայման կհարվածի իրենց երկրներին, լինի դա Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան, Թուրքիան, թե որևէ այլ երկիր, որը հիանալի հասկանում է, թե ինչ է կատարվում այսօր տարածաշրջանում, բայց առանց միմյանց ստիպելու ողջունում է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև այսպես կոչված «խաղաղության պայմանագիրը»։ Ես հավատում եմ, որ մենք կարող ենք և պետք է դիմադրենք և մոբիլիզացնենք ոչ միայն հայերին, այլև ամբողջ սթափ մարդկությանը», -եզրափակել է Լարիսա Ալավերդյանը։