Եռատոնի հիշարժան օրը՝ Մայիսի 9-ին հնչած հայտարարությունները, բնականաբար, Բաքվում չէին կարող անուշադրության մատնել։ Նույնիսկ չնայած համազգային առաջնորդի ծննդյան համազգային օրվան, որն Ադրբեջանում սկսում են ազգովի նշել մայիսի 10-ից մեկ շաբաթ առաջ և ավարտում մեկ շաբաթ հետո։ Ընդ որում հարևան երկրում առանձնակի ուշադրության արժանացան Դավիթ Տոնոյանի և Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունները։

Ժամանակն անհոգնում է, անկանխատեսելի, ամենակուլ և հաճախ անխտրող։ Երբ իրադարձություններն արագանում են, այն երբեմն սրընթաց անցնում է ծայրաստիճան կարևորի կողքով և ինչ-որ մի պահ կենտրոնանում արտաքուստ տպավորիչ որևէ բանի վրա։ Դա կարող է նույնիսկ փոքր-ինչ ձգվել, մինչև որ վրա հասնի ճշմարտության անխուսափելի պահը, որը, որպես կանոն, պատմության մեջ իրենց տեղն է դնում իրադարձություններն ու մարդկանց։ Մեր նորագույն պատմության մեջ 1992-ի մայիսին Շուշիի ազատագրումը նշանավորեց փուլանիշը՝ հայկական հողի վերադարձի սկիզբը իրական տերերին։ Նման բան չէր եղել հազար տարի։

Մայիսի 4-ին հաղորդագրություն հայտնվեց այն մասին, որ Մարատ Ուելդանովը ազատվել է Բաքվի բանտից և ուղարկվել Ռուսաստան։ Նորությունն իսկապես ուրախալի է բոլոր նրանց համար, ովքեր գրեթե 3 տարի շարունակ հետևել են Բաքվի կամայականությանը հայ փախստականի նկատմամբ, որի իսկական ազգանունը Գալուստյան է։ «ԳԱ»-ն բազմիցս գրել է Ուելդանովի մասին, ուստի հիշեցնենք 2016 թվականի հունիսի 9-ին սկսված նրա դժբախտությունների միայն հիմնական դրվագները։

Անցած շաբաթ օրը ադրբեջանական կողմից արձակված կրակոցից ծանր վիրավորվեց Արցախի Պաշտպանության բանակի զինծառայող Ագանիկ Գառնիկի Զորոգլյանը։ Ամենատարբեր փառատոների և ցուցահանդեսների խորապատկերին տեղեկատվությունն անցավ ոչ այնքան նկատված։ Եվ դա հասկանալի է. ազգային խոհանոցի ուտեստները ախորժակով համտեսող վարչապետը շատ ավելի ուրախ տեսք ունի և անհամեմատ ավելի լայն լսարան է ապահովում ԶԼՄ-ների համար, քան աղքատիկ տեղեկատվությունը վիրավորված զինծառայողի մասին։

Անցած երկուշաբթի Ադրբեջանի զինված ուժերը գնդակոծել են Հայաստանի Տավուշի մարզի դիրքերը, հաղորդել է Պաշտպանության նախարարության մամլո քարտուղար Արծրուն Հովհաննիսյանը։ Իր հերթին, Արցախի Պաշտպանության բանակի մամլո ծառայությունը հրապարակել է տագնապալի հաղորդագրություն. արձանագրվել է հակառակորդի ակտիվության նկատելի աճ։

Վերջին օրերի իրավիճակը հակամարտության տարածաշրջանում հիշեցնում է երկու զուգահեռ իրականություններ, որոնք ոչ մի կերպ չեն հատվում։ Համանախագահների մակարդակով հանդիսավորությամբ հայտարարված է խաղաղության նախապատրաստվելու մասին, երկրների բնակչությանը հրամայված է ստեղծել վստահության մթնոլորտ, բացի ամենայնից՝ նաև մարդասիրական նախաձեռնությունների իրականացման միջոցով։ Բանն այնտեղ է հասել, որ Ադրբեջանի խորհրդարանի խոսնակն իր երկրի պատմության մեջ առաջին անգամ խորհուրդ տվեց գործընկերներին պատերազմի սպառնալիքներ չհնչեցնել։ Իսկ այ, այդ երկրի նախագահը վարվեց բավական յուրօրինակ. ինքն անձամբ վերջին ժամանակներս ռազմաշունչ հռետորաբանություն գրեթե չի օգտագործում, բայց այդ դերը փոխանցել է իր կնոջն ու համատեղության կարգով առաջին փոխնախագահին։ Այդպիսով թեման չի չեղարկվում, բայց փոխնախագահի պատասխանատվությունն ավելի քիչ է։

«Ապրիլի 30-ի առավոտյան ժամը 5-ին սկսվեց «Կոլցո» ռազմական գործողությունը Գետաշենի և Մարտունաշենի խաղաղ բնակչության դեմ։ Տանկերով, ԶՓԿ-ներով, ՀՄՄ-ներով, ԴՄՄ-ներով շրջապատված գյուղերը ենթարկվեցին հոծ գնդակոծության։ Մի քանի ժամ անց գյուղեր ներխուժեցին զրահամեքենաները, դրանց պաշտպանության տակ ավտոմատներից կրակելով առաջ էին շարժվում Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի ՆԳՆ-ի զինվորներն ու օմոնականները, նրանց հետևից՝ դիակապտիչ ադրբեջանցիները հարևան գյուղերից։ Նրանք բոլորը ներխուժում էին գյուղեզրի տներ, սպանում, խոշտանգում, թալանում հայերին, խլում նրանց ունեցվածքը, առևանգում մեքենաները, անասուններին, ավտոմատի փողի տակ ստիպում դիմում գրել սեփական տունն ընդմիշտ լքելու «ցանկության» մասին»։

Նախկին դեսպան, 1992-96 թվականներին Ռուսաստանի միջնորդական առաքելության ղեկավար, ՌԴ նախագահի՝ ղարաբաղյան հակամարտության հարցերով լիազոր ներկայացուցիչ, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի անդամ և համանախագահ Վլադիմիր Կազիմիրովը հերքել է Ադրբեջանի Միլի մեջլիսի պատգամավոր Միխայիլ Զաբելինի հայտարարությունը: Ադրբեջանցի պատգամավորի հայտարարության առիթը Վլադիմիր Կազիմիրովի հոդվածն էր այն մասին, թե պետք է արդյոք Լեռնային Ղարաբաղը մասնակցի բանակցություններին:

Օրերս Արցախի պատվիրակությունը աշխատանքային այց կատարեց Ուրուգվայ, որտեղ արտգործնախարար Մասիս Մայիլյանը հանդիպումներ ունեցավ այդ երկրում 2019 թվականի աշնանը կայանալիք նախագահական ընտրություններում առաջադրված կառավարող և ընդդիմադիր քաղաքական ուժերի թեկնածուների հետ։ Ավելի վաղ պատվիրակությունը մասնակցեց ապրիլի 24-ին նվիրված միջոցառումների, հանդիպեց Ուրուգվայի գործող և պաշտոնաթող քաղաքական գործիչների հետ։ Համաձայն պաշտոնական հաղորդագրությունների, Մայիլյանը ներկայացրել է երկրի արտաքին քաղաքականության գերակա ուղղությունները, մասնավորապես՝ Արցախի միջազգային ճանաչման գործընթացն ու հակամարտության կարգավորման ներկայիս փուլը։ Ինքնին ուշագրավ այցը բնորոշ է այն առումով, որ մի քանի տարի առաջ հենց Ուրուգվայն էր նշվում որպես առաջին երկիր, որը կարող է ճանաչել Արցախի անկախությունը։