2022-07-07 08:23
Ара МЕЛИКСЕТЯН
ՕԴԱՆՑՔ ՈՒՐԻՇՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ
Վիեննայում Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման հարցով հատուկ ներկայացուցիչներ Ռուբեն Ռուբինյանի և Սերդար Քըլըչի չորրորդ հանդիպման արդյունքում կոնկրետ պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել: Ինչպես հաղորդում է ՀՀ ԱԳՆ մամլո ծառայությունը, կողմերը համաձայնել են հնարավորինս սեղմ ժամկետներում ապահովել հայ-թուրքական ցամաքային սահմանի հատման հնարավորությունը Հայաստան և Թուրքիա այցելող երրորդ երկրների քաղաքացիների համար և որոշել են սկսել անհրաժեշտ գործընթացներն այդ ուղղությամբ:
Պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել նաև երկու երկրների միջև բեռների ուղիղ ավիափոխադրումների շուտափույթ մեկնարկի մասին և որոշում կայացվել սկսել անհրաժեշտ գործընթացներն այդ ուղղությամբ:
ԲԱՅՑ ԱՆՀՆԱՐ Է ԼՌԵԼ. ԳՈՒՑԵԵՎ ԵՐՐՈՐԴ ԵՐԿՐՆԵՐԻ ՔԱՂԱՔԱՑԻՆԵՐԻՆ ԱՅՍ ԼՈՒՐԵՐՆ ՈՒՐԱԽԱՑՆԵՆ։ Իսկ ՀՀ քաղաքացիներն այստեղ ուրախանալու բան առանձնապես չունեն։ Եվ բնավ ոչ այն պատճառով, որ նկատելի են մեր երկիրը միջանցիկ բակի վերածելու նշանները. այդ առումով կարող են տարբեր կարծիքներ լինել։ Լավատեսներն ու հայ-թուրքական ներկայիս երկխոսության կողմնակիցները կհամարեն, թե երրորդ երկրների քաղաքացիների համար ի հայտ եկած նոր լոգիստիկ հնարավորությունները կբարձրացնեն Հայաստանի տարանցիկ ներուժը, ինչը համապատասխանաբար կդառնա լրացուցիչ եկամուտների աղբյուր: Նման տեսակետը վիճարկել չենք կարող, քանի որ այդ պայմանավորվածության գործնական արդյունքի գնահատումը մասնագետների գործն է։
Այլ հարց է, որ նույնիսկ փորձագետների կողմից այդ նախագիծը, դատելով ամենից, չի ուսումնասիրվել: Ուսումնասիրված չէ, ամենայն հավանականությամբ, նաև նրանց կողմից, ովքեր պարտավոր են դա անել։ Օրինակ՝ ընդհանրապես Հայաստանի կառավարության և նրա առանձին ստորաբաժանումների։ Համենայնդեպս կառավարական պաշտոնյաներից ոչ մեկը հրապարակավ չի պատմել հասարակայնությանը, թե կոնկրետ ինչ շահաբաժինների կարող է հավակնել Հայաստանը, երբ երրորդ երկրների քաղաքացիների համար հնարավորություն բացվի ցամաքային ճանապարհով հատել Թուրքիայի հետ սահմանը, այսպես ասած՝ գնալ-գալ։ Ոչ ոք նույնիսկ կարևոր չհամարեց հայտնել, թե կոնկրետ ինչ օգուտ ունի Երևանը Ռուբինյանի և Քըլըչի այդ պայմանավորվածությունից։
Ասենք, տվյալ դեպքում կցանկանայինք ուշադրություն հրավիրել հարցի մյուս տեսանկյան վրա։ Անկախ նրանից, թե ինչեր են պայմանավորվել հատուկ ներկայացուցիչները, ամենից առանցքային խնդիրներից մեկը լուծված չէ։ Իսկ դա ամփոփված է նրանում, որ Թուրքիան տասնամյակներ շարունակ տրանսպորտային շրջափակում է իրականացնում Հայաստանի դեմ։ Միջազգային իրավունքի նորմերով դա ագրեսիայի ակտ է։ Եվ ահա հիմա, փաստորեն շարունակելով երեսնամյա ագրեսիան, Թուրքիան համաձայնում է այդ շրջափակման մեջ բացել մի փոքր պատուհան, իսկ ավելի ճիշտ՝ օդանցք։ Այն էլ միայն երրորդ երկրների քաղաքացիների համար:
Ընդգծենք, որ շրջափակման վերացման մասին խոսք անգամ չկա։ Ընդգծենք նաև, որ այսօր մենք ապրում ենք իբր «տարածաշրջանում տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման» ժամանակաշրջանում։
Վիեննայում ձեռք բերված երկրորդ պայմանավորվածությունը՝ Թուրքիայի և Հայաստանի միջև օդային բեռնափոխադրման վերաբերյալ, առաջին հայացքից կարող է ավելի հետաքրքիր, առևտրատնտեսական որոշակի օգուտի առումով խոստումնալից թվալ մեր տեսանկյունից։ Իրականում պարզապես ստեղծվում են պայմաններ, լրացուցիչ տրանսպորտային հնարավորություններ թուրքական զավթախուժման համար։ Դատեք ինքներդ։
Օդային բեռնափոխադրումները բավական թանկ հաճույք են։ Դժվար թե հայ արտադրողներն ընդհանրապես օգտվեն իրենց ապրանքները թուրքական շուկա առաքելու այդ միջոցից (եթե նույնիսկ թուրքերը նրանց համար որոշակի խորշեր բացեն)։ Իսկ թուրքական էժան արտադրանքը հեշտությամբ կարող է Հայաստան բերվել նույնիսկ ինքնաթիռներով, դրա մրցունակությունը դժվար թե շատ տուժի։ Արդյունքում կստանանք հայ-թուրքական ապրանքաշրջանառության նախկին սխեման, բայց ավելի խոշոր մասշտաբներով։
Այդ սխեման հանգում էր «մեկ դարպասով խաղի». Հայաստանը ներկրում է թուրքական արտադրանք, սակայն գրեթե ոչինչ չի արտահանում Թուրքիա։ Այստեղ հղում կատարենք վիճակագրությանը։ Օրինակ, մինչպատերազմյան 2019-ին ՀՀ-ն Թուրքիա էր արտահանում 2,2 մլն դոլարի արտադրանք, իսկ այ թուրքական ապրանքների ներկրման ծավալը կազմում էր 268 մլն դոլար։ Ինչպես ասում են՝ մեկնաբանություններն ավելորդ են։
Այսպիսով, հաշվի առնելով նշյալ պայմանավորվածությունները, ստացվում է շատ հետաքրքիր պատկեր։ Թուրքիան, չչեղարկելով շրջափակումը, չհրաժարվելով ագրեսիայի քաղաքականությունից, լրացուցիչ հնարավորություն է ստանում հեղեղելու Հայաստանն իր ապրանքներով։ Թուրքիան, չչեղարկելով շրջափակումը, չհրաժարվելով ագրեսիայի քաղաքականությունից, համաձայնում է օդանցք բացել սահմանի վրա՝ երրորդ երկրների քաղաքացիների համար։ Եվ դա այսօր հրամցվում է իբրև երկկողմ հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված հերթական քայլ։
Հարց. ինչի՞ առթիվ պիտի ուրախանան Հայաստանի քաղաքացիները: Թուրքական ագրեսիայի շարունակմա՞ն։ Թուրքական առևտրատնտեսական զավթախուժմա՞ն։ Թեև կա մի դրական բան. պիտի ուրախանանք երրորդ երկրների քաղաքացիների համար։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-05-24 11:43Согласно данным статистического комитета РА, в первом квартале текущего года ВВП Армении вырос на 5,2% по сравнению с тем же периодом прошлого года. Показатель в принципе нормальный, если учесть некоторые ранее представленные прогнозы. Например, Центральный банк РА прогнозирует по итогам года рост ВВП в диапазоне от 4,8% до 7%. Всемирный банк прогнозирует 5-процентный рост ВВП по итогам года. МВФ ожидает рост ВВП в 4,9%. Таким образом, можно сказать, что пока данный макроэкономический показатель остается в ожидаемом коридоре.
-
2025-05-22 09:50Почти половина срока, выделенного гражданам Армении на то, чтобы представить декларации о собственных доходах, прошла. Напомним, до 1 ноября граждане должны поделиться с государством информацией о своих доходах за прошлый год. Так вот, глядя на то, какой "популярностью" пользуется эта идея в народе, любое другое правительство, по крайней мере адекватное, констатировало бы фиаско инициативы и приостановило бы ее. Уже сейчас можно с полной уверенностью сказать, что провал данной программы неизбежен, о чем, кстати, свидетельствуют официальные данные.
-
2025-05-20 09:34Объем продукции, произведенной в первом квартале 2025 года в Армении в сферах сельского хозяйства, лесного хозяйства и рыбоводства, в текущих ценах составил 121 498.1 млн драмов, увеличившись по сравнению с аналогичным периодом 2024 года на 10%. Об этом сообщает Национальный статистический комитет республики, передает АРКА. Так, объем производства в сфере сельского хозяйства за отчетный период вырос на 10,5% и составил 97 469.9 млн драмов. При этом объем производства в сфере животноводства составил 74 631.0 млн драмов, увеличившись на 2,5% по сравнению с январем-мартом прошлого года, а в сфере растениеводства – 22 838.9 млн драмов при росте на 53,5%.
-
2025-05-17 10:15Министерство экономики Армении предлагает создать Фонд "Оператор текстильной отрасли", на который будут возложены функции оператора отрасли. Соответствующая инициатива размещена на едином портале правовых актов, передает АрмИнфо. Как говорится о пояснении к документу, текстильная промышленность является одним из приоритетных и ключевых секторов экономики, определенных правительством РА, который обеспечивает тысячи рабочих мест, особенно для женщин. Многие заводы и мастерские работают за пределами Еревана, в регионах, где это имеет большое значение в условиях высокого уровня безработицы. Текстильная продукция из Армении экспортируется в основном в Российскую Федерацию, страны ЕС и США. Расширение объемов экспорта способствует притоку иностранной валюты и улучшению платежного баланса Армении. Развитие текстильной отрасли также стимулирует местное производство сырья (например, хлопка, шерстяных изделий) и смежные отрасли: транспортировку, упаковку и маркетинг.