ՓԱԽՍՏԱԿԱՆՆԵՐԸ ԿՀԱՆԴԻՊԵՆ ՄԵԿ ՀԱՐԹԱԿՈՒՄ
Ապրիլի 29-ին Կ․Դեմիրճյանի անվան մարզահամերգային համալիրում տեղի կունենա «Ադրբեջանական ագրեսիայի հին և նոր փախստականները. անցյալը, ներկան, ապագան» թեմայով համաժողով: Երկար տարիներ փախստականների հարցերով զբաղվող հասարակական կազմակերպությունների, նաև 44-օրյա Արցախյան պատերազմից հետո ստեղծված մշակութային, երիտասարդական և այլ կազմակերպությունների ներկայացուցիչներն ու վերջին 35 տարվա ընթացքում Հայաստան տեղափոխված փախստականները կհավաքվեն ՄՀՀ-ի համերգային դահլիճում։
Հայտնի է, որ 1988-1992 թթ. և 2020 թ․ ադրբեջանական իշխանությունների հայատյաց, ցեղասպանական, ռազմական հանցագործությունների հետևանքով տեղի է ունեցել տասնյակ հազարավոր հայերի բռնի տեղահանում Ադրբեջանից, Նախիջևանից և Արցախից։ Խաղաղ բնակիչները՝ մեծերը, երեխաները, ծերերը, փախչելով ադրբեջանցի մարդասպաններից ու բարբարոսներից, ստիպված եղան լքել հայրենիքը ու հաստատվել Հայաստանում և այլ երկրներում։ 1988 թ․-ից ի վեր ստեղծվել են փախստականների հարցերով զբաղվող, նրանց իրավունքներն ու շահերը պաշտպանող տարբեր հասարակական կազմակերպություններ։ 2020 թ․ Արցախյան պատերազմի և Արցախի շրջանների օկուպացիայի հետևանքով հայ փախստականների մի նոր ալիք գոյացավ։ Իրավական դաշտում ի հայտ եկան նոր կազմակերպություններ, որոնց նպատակն է օգնություն ցուցաբերել Արցախի Հանրապետության, Հադրութի, Շուշիի, Քարվաճառի, Քաշաթաղի և այլ շրջաններից բռնի տեղահանված անձանց։
«Այսօր մենք հայտնվել ենք մի նոր իրավիճակում, երբ փախստականների հարցերով զբաղվող կազմակերպությունները սկսել են իրար օգնել։ Հասկանալի դարձավ, որ եկել է մի պահ, երբ պետք է միավորել բոլորի ջանքերն ու կազմակերպել միջոցառում, որը թույլ կտա մի ամբիոնից բարձրաձայնել փախստականների հետ կապված բոլոր խնդիրները պահանջները։ Կազմակերպությունների ղեկավարներն ու անդամները քաջ գիտակցում են, որ ժամանակն է համակարգել բոլոր գործողություններն ու մոտեցումները, արդյունավետ դարձնելով փախստականների խնդիրների շուրջ տարվող աշխատանքը։ Այսպես ծնվեց համաժողովի գաղափարը, որը բոլորիս թույլ կտա խոսել փախստականների խնդիրների մասին, գտնել նրանց լուծումները և հասցեական պահանջներ ձևավորել», - ասաց լրագրող, «Դիզակ ԱՐՏ» Մշակութային ՀԿ համահիմնադիր, «Ադրբեջանական ագրեսիայի հին և նոր փախստականները. անցյալը, ներկան, ապագան» համաժողովի կազմկոմիտեի անդամ Լիաննա Պետրոսյանը։
Համաժողովի կազմակերպիչները նպատակ ունեն քննարկելու Ադրբեջանի կողմից այդ երկրի հայ քաղաքացիների նկատմամբ իրականացված հանցագործությունների՝ Սումգայիթի, Բաքվի հայկական ջարդերի, Շահումյանի շրջանի հայ բնակչության դեպորտացիայի, բռնի տեղահանման և էթնիկ զտումների գործնական քաղականության նկատմամբ միջազգային քաղաքական գնահատականի, դատաիրավական գործողությունների բացակայության, ինչպես նաև փախստականների իրավունքների վերականգնման, այդ թվում վերադարձի իրավունքի հարցերը:
«ՄԵՆՔ ՊԵՏՔ Է ՀԱՍԿԱՆԱՆՔ, Ո՞Ր ՀԱՐՑԵՐՆ ԵՆ ԱՅՍՕՐ ԱՎԵԼԻ ԱՐԴԻԱԿԱՆ ՈՒ ԿԱՐԵՎՈՐ ՓԱԽՍՏԱԿԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ, ինչ ընդհանրություններ և տարբերություններ կան տարբեր ժամանակահատվածներում ու տարբեր շրջաններից բռնի տեղահանված անձանց միջև։ Նախատեսվում է ակտիվացնել փախստականների իրավունքների, փախստականության պահի գույքային և այլ կորուստների, կորցրած փաստաթղթերի, այդ տարածքում իրականացված և իրականացվող մշակութային ցեղասպանության խնդիրները։ Մեր նպատակներից է համաժողովի արդյունքները հասու դարձնել թե հայ, թե միջազգային հանրությանը», - շարունակեց Լիաննա Պետրոսյանը, շեշտելով, որ մինչ օրս այս հարցերի շուրջ ոչ մի դատաիրավական գործառույթներ չեն իրականացվել։ «Համաժողովի ընթացքում կուսումնասիրվեն նաև ագրեսորներին պատասխանության ենթարկելու, հայ փախստականների իրավունքները, այդ թվում հայրենիք և իրենց տները վերադարձի իրավունքը վերականգնելու հարցերը»։
Հասարակական կազմակերպությունները, մտահոգված լինելով փախստականության տարբեր շերտերի բազմաբնույթ հարցերով, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության սահմանային գոտում հայտնված փախստականներին և Արցախում ապրող բնակչությանը սպառնացող գոյաբանական վտանգներով, նպատակ են դրել համաժողովի միջոցով նպաստել խնդիրների բաց, հրապարակային քննարկմանը և մեկ ընդհանուր հարթակում տարբեր վայրերում բնակվող փախստականների հանդիպմանը, երկխոսությանը և համաձայնեցված առաջարկներ անելուն:
«Ադրբեջանական ագրեսիայի հին և նոր փախստականները. անցյալը, ներկան, ապագան» համաժողովի կազմկոմիտեի անդամներն են «Ա.Դ. Սախարովի անվան «Մարդու իրավունքների պաշտպանության հայկական կենտրոն» ՀԿ-ի տնօրեն Մերի Խաչատրյանը, «Փախստականները և միջազգային իրավունքը» քաղաքացիական հասարակության ցանցի համակարգող Էլեոնորա Ասատրյանը, Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից փախստականների համագումարի համակարգող Մարիամ Ավագյանը, «Դիզակ ԱՐՏ» Մշակութային ՀԿ-ի նախագահ Լիաննա Պետրոսյանը, որը ներկայացնում է 2020 թ․ պատերազմից հետո Հայաստանում հիմնված բոլոր արցախյան կազմակերպությունները և բռնի տեղահանված արցախցիներին։
Ադրբեջանից, Արցախից և Նախիջևանից բոլոր այն փախստականները, ովքեր կցանկանան մասնակցել համաժողովին, պետք է մինչև ապրիլի 25-ը ներառյալ նախապես գրանցվեն [email protected] էլեկտրոնային հասցեով կամ զանգահարեն կազմկոմիտեի անդամների ստորև ներկայացված հեռախոսահամարներին՝ Մերի Խաչատրյան՝ 093 985549, Էլեոնորա Ասատրյան՝ 091 419593, Մարիամ Ավագյան՝ 093 438756, Լիաննա Պետրոսյան՝ 098 899333 ։
«Ադրբեջանական ագրեսիայի հին և նոր փախստականները. անցյալը, ներկան, ապագան» համաժողովին մասնակցության գրանցումն արդեն սկսված է, ապագա մասնակիցների քանակն օրեցօր աճում է։ Նշենք, որ գրանցումը անհրաժեշտ է ոչ միայն մասնակցությունը հաստատելու, այլ նաև տարբեր կազմակերպչական հարցեր լուծելու, օրինակ, մասնակիցներին տրանսպորտով տեղափոխելու համար, և այլն:
