ԽՈՍՔԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՇՐՋԱՆՑՄԱՆ ՆԱԽԱԳԾԻ ՄԱՍԻՆ Է

«44-օրյա պատերազմի ժամանակ Թուրքիայի պետական հեռուստատեսությամբ թուրք քաղաքագետը քարտեզի վրա ցույց տալով ասաց, որ հենց հիմա թուրքական բանակը ատամներով ու ճանկերով ճանապարհ է բացում Զանգեզուրով դեպի Նախիջևան՝ միավորելով ողջ թուրքական աշխարհը։ Միևնույն ժամանակ Թուրքիայի տրանսպորտի նախարար Իսմայիլօղլուն հայտարարեց, որ եթե Զանգեզուրի միջանցքի հարցը լուծվի այնպես, ինչպես իրենք են պատկերացնում, ապա Թուրքիան անմիջապես կսկսի Կարս-Նախիջևան երկաթգծի կառուցումը:

Խորհրդային իշխանության տարիներին Հայաստանը երկաթուղային խաչմերուկ էր Վրաստանի, Ադրբեջանի և Թուրքիայի միջև, քանի որ, բացառությամբ Վրաստանի և Ադրբեջանի միջև ուղիղ հաղորդակցության, մնացած բոլոր կապուղիներն անցնում էին մեր տարածքով. Ադրբեջանից Թուրքիա, Վրաստանից Թուրքիա, Վրաստանից Իրան, Ադրբեջանից Իրան։ 2007-2017թթ. կառուցվեց Կարս-Ախալքալաք-Թբիլիսի երկաթուղին, որը շրջանցեց Հայաստանն արևմուտքից:

44-օրյա պատերազմից ոչ շատ առաջ Բաքվում հուշագիր ստորագրվեց Ադրբեջանի, Իրանի և Ռուսաստանի միջև։ Ադրբեջանը երաշխավորում էր, որ Դերբենտից ռուսական երկաթուղին Բաքվի միջով (Ռաշթ-Աստարա երկաթուղով) կմիանա իրանական երկաթգծին, այլ կերպ ասած՝ Հայաստանը շրջանցեցին նաև արևելքից»,- փաստեց բեռնափոխադրող «Ապավեն» ընկերության տնօրեն Գագիկ Աղաջանյանը։

Նրա խոսքերով՝ Կարս-Նախիջևան ճանապարհը, որը կառուցվելու է Արաքսից հարավ, Գյումրի-Երևան երկաթգծին զուգահեռ, կհանգեցնի նրան, որ Հայաստանը կշրջանցեն նաև հարավից, եթե, իհարկե, հայկական կողմը համաձայնի «միջանցք» տրամադրել Ադրբեջանին Սյունիքով: Աղաջանյանն ընդգծեց, որ չկան այնպիսի բեռներ, որոնց համար Հայաստանին երկաթուղային կապ է պետք Նախիջևանի հետ։ «Այդ ճանապարհը մեզ համար չէ, այլ հարևանների։ Մենք խաչմերուկ ենք եղել 30 տարի առաջ, այսօր մնում է միայն մեկ ուղղություն, որտեղից կարելի է շրջափակել Հայաստանը, դա հարավն է... Մեզ հիմարի տեղ են դրել՝ համոզելով, թե սա պատմական հնարավորություն է։ Ոչ վաղ անցյալում ասում էին՝ լավ կապրեք, եթե հանձնեք Արցախը, հիմա ասում են՝ լավ կապրեք, եթե հանձնեք Մեղրին»,- ընդգծեց նա։

Մասնագետը վկայակոչեց Ադրբեջանի տրանսպորտի և հաղորդակցության նախարար Նաբիևի 2021 թվականի արդյունքներով արած հայտարարությունը՝ Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղով 1 մլն 300 հազար տոննա բեռ փոխադրելու մասին, այսինքն՝ ծրագրվածից 20 անգամ պակաս։ «Սա նշանակում է, որ երկաթուղին չի աշխատում, այն դեպքում, երբ դրա կառուցման համար ծախսվել է ավելի քան 1 մլրդ դոլար, թեև նախատեսվում էր 400 մլն: Հայաստանը շրջանցող երկաթուղին գոյություն ունի, բայց ո՞ւր են այն բեռները, որոնց համար այսօր նախատեսում են 200 մլն ծախսել Կարս-Նախիջևան երկաթգծի կառուցման համար: Իհարկե, դրանք չկան։ Խոսքը բոլոր կողմերից Հայաստանի շրջանցման նախագծի մասին է։ Դրան խանգարում է մի հատված, որը նրանք անվանում են «Զանգեզուրի միջանցք», և որը տենչում են ստանալ»,- ասաց մասնագետը։

Որպես թուրք-ադրբեջանական տանդեմի վերջնական նպատակ Աղաջանյանը նկարագրեց հետևյալ սցենարը. Երկաթուղին կարելի է պայթեցնել, իսկ հետո մեղադրել հայերին, թե չեն կարողանում ապահովել դրա անվտանգությունը Դրանից հետո հակառակորդի բանակը կմտնի հայկական տարածք՝ «ոչ թե օկուպացիայի, այլ անվտանգությունն ապահովելու նպատակով», և այդպիսով բոլոր հարցերը կփակվեն»։

Մասնագետը ուշադրություն հրավիրեց հետևյալ հանգամանքի վրա. «Ոչ ոք չի ասում՝ բացեք ճանապարհը, որպեսզի եվրոպացիները, միջինասիացիները և չինացիները Նախիջևանով կարողանան հասնել Կարս։ Բոլորն ասում են՝ բացեք, որ Թուրքիան կարողանա երկաթգիծ կառուցել և իրեն վերցնել բոլոր բեռները։ Թուրքիան խելագար չէ, որ թույլ տա այդ բեռներն անցնեն Հայաստանի տարածքով»…