2020-12-19 11:09
Рубен МАРГАРЯН
ԲԱՐԵՓՈԽՈՒՄՆԵՐԸ ՄԻՇՏ ՃԱՆԱՊԱՐՀԻ՞Ն ԵՆ
ԽՍՀՄ, ութսունականների վերջ։ Չեռնենկոյի մահից հետո Քաղբյուրոյի հնաբնակ, Արևմուտքի հետ բանակցություններում հմտացած Անդրեյ Գռոմիկոն Քաղբյուրոյի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնում առաջարկում է Միխայիլ Գորբաչովին: Ինչո՞ւ նա այդպես վարվեց՝ զիջելով ճանապարհը, երկրի փաստացի առաջնորդի աթոռին նստեցնելով Քաղբյուրոյի ամենակրեատիվ ու Արևմուտքին ձեռնտու անդամին։ Այս հարցը սպառիչ պատասխան չունի և հավանաբար երբեք էլ չի ունենա։ Կան առանձին դիվանագետների առանձին վկայություններ՝ դրան նախորդած շրջանում Գորբաչովի և արևմտյան քաղաքական գործիչների շփումների մասին, կան տարբեր կասկածներ, բայց ոչ ավելին:
ԻՍԿ ՀԵՏՈ ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՍԿՍԵՑԻՆ ԾԱՎԱԼՎԵԼ ԾԱՆՈԹ ՁԵՎԱՆՈՎ։ Գռոմիկոն իշխանության բերեց Գորբաչովին, Գորբաչովն իր հետ բերեց Ռաիսա Մաքսիմովնային։ Միխայիլ Սերգեևիչն ու Ռաիսա Մաքսիմովնան բերեցին արևմտամետ բարեփոխիչներին։ Բարեփոխիչները սկսեցին բարեփոխումները։ Խորհրդային ժողովուրդը հանկարծ դարձավ հպարտ և ուրախ։ Եվ ատելությամբ լցվեց նախկին, «փտած ու կոռումպացված» իշխանության հանդեպ։ Ու սկսեց հանձնել բացառապես ամեն ինչ. Աֆղանստանը, Վարշավայի պայմանագիրը, Բեռլինը։ Փոխարենը կային աներևակայելի հրապարակայնություն ու տնտեսական վերելքի խոստումներ՝ «արագացման» կախարդական փայտիկի և... Արևմուտքի օգնության շնորհիվ։ Գորբաչովը սկսեց բանակցությունները զինաթափման վերաբերյալ, Արևմուտքը խոստանում էր ավելին ու ավելին, Ռաիսա Մաքսիմովնան սիրում էր իրեն ցույց տալ հասարակության առջև ու նվերներ ստանալ:
Արևմուտքի օգնությունը փոքր-ինչ ուշանում էր, բայց դա չէր մտահոգում բարեփոխիչներին։ Նրանք շարունակում էին բարեփոխումները, որոնք քայքայեցին երկիրը, և Խորհրդային Միությունը փլուզվեց, իր հետ տանելով կայսրության ծայրամասերում բռնկված տարբեր բախումների զոհը դարձած իր նախկին քաղաքացիների հազարավոր կյանքեր: Իսկ բուն Ռուսաստանում սկսվեցին սանձարձակ կամայականության, անհավանական կոռուպցիայի, բանդիտիզմի մոլեգնության խառնակ ժամանակները։ Այդժամ Արևմուտքը տեղից շարժվեց. հումանիտար օգնությունը սկսեց ստացվել պարբերաբար, վաճառասեղաններին հայտնվեցին «Բուշի տոտիկները», որպեսզի ոչ մեկի մտքով անգամ հանկարծ չանցնի սովից հուսահատ խռովություն բարձրացնել ու հետ բերել նախկին «փտած և կոռումպացված» կոմունիստական իշխանությանը։
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ. 1918-1920 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐ։ Արևմուտքը խոստացավ անհավանականը. շռայլ ձեռքով մեզ տվեցին Սևրի պայմանագիրը, որով Հայաստանին էր անցնում ներկայիս Թուրքիայի գրեթե կեսը։ Նման գայթակղությանը դիմանալը դժվար էր, ու թեև հայկական իշխանությունները հասկանում էին, որ Ռուսաստանի հետ վիճել չարժե, գլխավոր շեշտն այնուամենայնիվ դրեցին Արևմուտքի խոստումների վրա։ Իսկ Քեմալ Աթաթուրքը հաշվարկ կառուցեց Ռուսաստանի վրա։ Եվ չնայած դա այն նույն Ռուսաստանն էր, որի առաջին հրամանագրերից մեկը «Թուրքահայաստանի մասին» դեկրետն էր, որտեղ խոսվում էր «Թուրքահայաստանի» հայերի ազատ ինքնորոշման իրավունքի մասին՝ ընդհուպ մինչև լիակատար անկախություն, բայց աշխարհաքաղաքական շահերը գերակշռեցին։ Արևմուտքի հետ դիմակայության պայմաններում Թուրքիան և աշխարհի քարտեզի վրա անսպասելիորեն հայտնված Ադրբեջանը ավելի կարևոր էին Ռուսաստանի համար, քան պատրանքներով ապրող Հայաստանը։
Երբ պարզ դարձավ, որ Հայաստանը չի դիմանա Թուրքիայի հետ պատերազմին, համաճարակները մոլեգնում էին, իսկ Արևմուտքի օգնությունը չգիտես ինչու ուշանում էր, Կարմիր բանակը մտավ Հայաստան։ Արդեն «կարմրած» Ադրբեջանի միջով։ Դա վճռեց Նախիջևանի և Ղարաբաղի ճակատագիրը, բայց փրկեց Հայաստանի մնացորդները։
Փրկեց, որ հարյուր տարի անց, վերականգնելով հանրապետությունը, անցնելով երկրաշարժի, ցրտի ու սովի տարիների միջով, պատերազմի միջով, ստեղծելով ևս մեկ հայկական պետություն, մենք նորից ամեն ինչ վերադարձնենք ի շրջանս յուր: Քանզի Արևմուտքը բարիքներ էր խոստանում, և հայ քաղաքականության հնաբնակ, Արևմուտքի հետ բանակցություններում հմտացած ՀՀ երրորդ նախագահը զիջեց ճանապարհը Նիկոլ Փաշինյանին։ Փաշինյանն իր հետ բերեց Աննա Հակոբյանին։ Աննան սիրում էր իրեն ցույց տալ հանրության առջև ու նվերներ ստանալ, իսկ ժողովուրդն անսպասելիորեն դարձավ հպարտ և ուրախ, ու սաստիկ ատելությամբ լցվեց նախկին, «կոռումպացված և մինչև ուղնուծուծը փտած» իշխանության հանդեպ։
Նիկոլն ու Աննան բերեցին երիտբարեփոխիչներին։ Երիտբարեփոխիչները սկսեցին բարեփոխումները Արևմուտքի խրախուսանքի և խոստումների ներքո։ Իսկ Էրդողանն ու Ալիևը հաշվարկ կառուցեցին Ռուսաստանի վրա։ Ու թեև դա այն նույն Ռուսաստանն էր, որի զինված ուժերը պաշտպանում են Հայաստանի սահմանները թուրքական ներխուժումից, աշխարհաքաղաքական շահերը գերակշռեցին. Արևմուտքի հետ դիմակայության մեջ Էրդողանն ու Ալիևը Ռուսաստանի համար ավելի կարևոր էին, քան խեղկատակ Փաշինյանը։
ՈՒՇ ՍԹԱՓՎԵՑԻՆ։ Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ պատերազմը շահել անհնար էր, թեև երիտբարեփոխիչները մինչև վերջ ապավինում էին Արևմուտքի օգնությանը և հրաժարվում ընդունել Ռուսաստանի առաջարկները հրադադարի պայմանների վերաբերյալ։ Հրաժարվում էին մինչև վերջ, բայց Արևմուտքի օգնությունն ավանդաբար ուշանում էր և «Կարմիր բանակը» մտավ Արցախ՝ ստանալով Ադրբեջանի և Թուրքիայի համաձայնությունը։ Դրա համար մենք վճարեցինք Շուշիով ու Հադրութով, բայց փրկվեցին Արցախի մնացորդները…
Ֆրանսիայի Սենատն ու Ազգային ժողովը կոչ արեցին ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը։
Հ.Գ.- Իսկ ի՞նչ է լինելու հետո։ Սով չի լինի, պետականության կորուստ՝ նույնպես, թեև վերափոխումները բացառված չեն։ Փոխարենը՝ կլինի մարդասիրական օգնություն։ Մարդասիրական մեծ օգնություն։ Կօգնեն նաև կադրերով։ Լավ կադրերով։ Կլինի տնտեսության աստիճանական վերականգնում։ Ամեն ինչ կլինի։ Եվ աստիճանաբար մենք ավելի ու ավելի հաճախ կհիշենք ոչ միայն Սևրը, այլև ֆրանսիական մեծահոգի բանաձևերը... Գուցե նրա համար, որ տասնյակ տարիներ հետո կրկի՞ն անցնենք նույն ճանապարհը։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
New2025-06-16 09:08Что показали военные действия между Израилем и Ираном? В первую очередь несомненное преимущество в технологиях одной страны над другой. Настолько существен сегодня этот фактор, что отходят в сторону такие компоненты, как территория страны, количество населения, патриотизм населения, храбрость командования… Все отходит на второй план.
-
2025-06-14 09:55Начинал Дональд Трамп бодро. С энтузиазмом, пожалуй, не уступающим энтузиазму Пашиняна в 2018-ом. На этой волне Трампу даже удалось на некоторое время прекратить огонь в Газе и наладить определенный американо-российский диалог, но к конкретным позитивным результатам по деэскалации в конфликтных регионах это пока не привело. Более того, видим, что многие планы Трампа не только не реализованы, но в определенной степени привели к эскалации ситуации.
-
2025-06-13 10:06Никол Пашинян опубликовал очередной текст с очередными обвинениями в адрес руководства Армянской Апостольской Церкви. Текст примечателен, там надо только адресата поменять. Все обвинения гораздо более применимы в отношении правящей команды. Не особо мудрствуя, Пашинян переписал в адрес Католикоса известные обвинения в свой адрес.
-
2025-06-12 09:25Наверное, многие сегодня в команде Пашиняна пусть и не говорят об этом вслух, но думают: «Пашинян, а оно тебе было надо?». Имея в виду развязанную премьером кампанию против церкви. Именно против Церкви, а не отдельных церковников, которые, дескать, нарушили обет безбрачия и тем самым вызвали гнев главного, оказывается, хранителя моральных норм республики - Никола Воваевича Пашиняна. Собственно, и сам Пашинян не скрывает, что главная цель - поставить церковь под контроль государства, то есть, самого Пашиняна.
ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ
-
2022-04-15 08:16Ադրբեջանը փորձում է արագացնել իրադարձությունները Երբ գործընթացը, որի արդյունքում նախատեսվում է խաղաղության համաձայնագիր ստորագրել, մեկնարկում է Արցախի կարգավիճակի հստակեցման շրջանցումով, ապա եզրահանգումը կարող է լինել միայն մեկը. իշխող ռեժիմի պարագլուխը կրկին որոշել է «ամեն ինչ սկսել սեփական կետից»։ Նման եզրակացության է հանգեցնում նաև խոշոր գործարար Գուրգեն Արսենյանի խորհրդարանի ամբիոնից Փաշինյանին ուղղած կոչը՝ «սթափեցնել Ղարաբաղի ղեկավարությանը»։ Գործարար պատգամավորը շա՜տ է շտապում բիզնես սկսել թուրքերի հետ…
-
2022-04-08 08:59Ինչ վերաբերում է Բրյուսելում Ալիևի, Փաշինյանի և Շառլ Միշելի բանակցությունների արդյունքներին։ Հայկական կողմի համար ամենադրականն այն է, որ համատեղ ճեպազրույց չեղավ։ Այդպիսի ճեպազրույցների ժամանակ Փաշինյանն Ալիևի կողքին ողորմելի է դիտվում։ Համատեղ ասուլիսի բացակայությունը բոնուս է Փաշինյանի համար, որը դժվար թե ասելիք ունենար՝ ի պատասխան հայ հասարակայնությանը հուզող հարցերին։
-
2022-04-05 19:27Կապիտուլյանտը վախեցնում է պատերազմով՝ հող նախապատրաստելով նոր դավաճանության համար։ Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակը պաշտպանեց Քարագլխի ռազմավարական գագաթի մի մասը, չնայած թուրքական «բայրաքթարերից» ռմբակոծմանը և հակառակ Փաշինյանի ռեժիմի գաղտնի հրահանգներին։ Այս մասին վերջին օրերին բացահայտ հայտարարում են ռազմական փորձագետները։ Մասնավորապես, Դավիթ Ջամալյանը նշել է, որ Արցախի ղեկավարության կախվածությունը կապիտուլյանտի ռեժիմի ազդեցությունից էականորեն նվազել է։ Փորձագետը բարձր է գնահատել Պաշտպանության բանակի ջանքերը՝ Քարագլուխից ադրբեջանցիների մասնակի հետմղման ուղղությամբ:
-
2022-03-16 19:42Լեռնային Ղարաբաղի արտգործնախարար Դավիթ Բաբայանը հայտարարում է, որ Արցախի ճանաչումը որպես Ադրբեջանի մաս անհնար է։ Դա կհանգեցնի հայկական Արցախի ոչնչացման։ Դավիթ Բաբայանը վստահ է. ինչպես էլ որ ընթանա հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, այն չպետք է ընթանա Արցախի շահերի հաշվին: Դավիթ Բաբայանը համարում է, որ Երևանում չի կարող լինել այնպիսի իշխանություն, որը կհամաձայնի Արցախի կարգավիճակին Ադրբեջանի կազմում... Բուն այն փաստը, որ Դավիթ Բաբայանը հայտարարում է դա, վկայում է այն մասին, որ իրականում նա լուրջ կասկածներ ունի։