2022-09-01 10:37
Сергей БАБЛУМЯН
0
ԳՈՐԲԱՉՈՎԸ, ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԵՎ ՈՉ ՄԻԱՅՆ
ԽՄԿԿ Կենտկոմի վերջին գլխավոր քարտուղար և ԽՍՀՄ միակ նախագահ Միխայիլ Գորբաչովը մահացել է 91 տարեկանում՝ Մոսկվայում։
Գորբաչովը Հայաստանում միայն մեկ անգամ է եղել, բայց հանրապետության համար ամենադրամատիկ պահին․ 1988-ի դեկտեմբերին, ընդհատելով իրպաշտոնական այցը ԱՄՆ, նա ժամանեց Երևան և իսկույն ևեթ մեկնեց Սպիտակի երկրաշարժի գոտի։
Տեղում ծանոթացավ նոր-նոր ծավալվող փրկարարական և վերականգնողական աշխատանքների ընթացքին, խորհրդակցություն անցկացրեց միութենական նախարարությունների և գերատեսչությունների ղեկավարների հետ, քննարկեց անհրաժեշտ օգնություն ցուցաբերելու առաջնահերթ խնդիրները, շփվեց, ինչպես այն ժամանակ ընդունված էր ասել, «հասարակ ժողովրդի» հետ:
Գործի գլուխ նշանակվեց Նիկոլայ Ռիժկովը, որն այն ժամանակ ԽՍՀՄ Նախարարների Խորհրդի նախագահն էր։ Նրա առաքելության ավարտից հետո «հասարակ ժողովուրդը» Ռիժկովին Սպիտակում կենդանության օրոք հուշարձան կանգնեցրեց, իսկ, այ, Գորբաչովի հանդեպ վերաբերմունքը միանշանակ չէր։
Մի կողմից՝ մարդիկ գնահատեցին երկրի առաջին դեմքի անհապաղ այցը Հայաստան, մյուս կողմից՝ Գորբաչովի նյարդային արձագանքը Ղարաբաղյան շարժման ապագայի վերաբերյալ հարցին նկատելիորեն հանդարտեցրեց երախտագիտության կրքերը։ Գումարած տիկնոջ՝ Ռաիսա Մաքսիմովնայի ներկայությունը «որտեղ պետք էր և որտեղ պետք չէր»։ Շատերին դա նյարդայնացնում էր։
Իսկ երախտագիտության առիթ կար։ Վերականգնողական աշխատանքների համար մոբիլիզացրել էին ԽՍՀՄ բոլոր նյութական, ֆինանսական և աշխատանքային հնարավորությունները։ Քառասունհինգ հազար շինարարներ էին եկել միութենական բոլոր հանրապետություններից։ Հայաստան էին ժամանել բժիշկներ և փրկարարներ Ֆրանսիայից, Շվեյցարիայից, Մեծ Բրիտանիայից, ԳԴՀ-ից, ԱՄՆ-ից։
Երևանի և Լենինականի օդանավակայաններում վայրէջք էին կատարում դեղամիջոցներով, դոնորական արյամբ, բժշկական սարքավորումներով, հագուստով և պարենամթերքով բեռնված օդանավեր Իտալիայից, Ճապոնիայից, Չինաստանից և այլ երկրներից: Մարդասիրական օգնություն ցուցաբերեց 111 պետություն բոլոր մայրցամաքներից։
ԽՍՀՄ պատմության մեջ առաջին անգամ հայկական երկինքը բաց էր հայտարարվել բոլոր երկրների համար, և դրանում նույնպես Միխայիլ Գորբաչովի վաստակը կար։
Գորբաչովի դարաշրջանը վերակառուցման և հույսերի դարաշրջան էր: Հրապարակայնությունը, խաղողի այգիների հատումը, Չեռնոբիլի ԱԷԿ-ի վթարը, Աֆղանստանից զորքերի դուրսբերումը, Վարշավյան պայմանագրի երկրների կազմակերպության փլուզումը, «սառը պատերազմի» ավարտը՝ այդ ամբողջը երկիրը նրա օրոք վերապրեց։
Պարզվեց, որ Գորբաչովը վատ էր ճանաչում նաև Ամերիկան, որին ձեռք մեկնեց, իսկ հետո ԱՄՆ-ին մեղադրեց մեծամտության մեջ, ինչն էլ, նրա խոսքով, հանգեցրեց ՆԱՏՕ-ի ընդլայնմանը։
Ավելի ուշ ԽՍՀՄ նախագահը կասի, որ ԱՄՆ-ն հայտարարել է «սառը պատերազմում» իր հաղթանակի մասին․ «Իսկ չէ՞ որ մենք միասին էինք աշխարհը դուրս բերում առճակատումից, միջուկային մրցավազքից»։ Եվ կշարունակի․ «Հենց ամերիկացիների կայսերական տրամադրությունները պատճառ դարձան, որ նրանք իրենք իրենց «հաղթող» հայտարարեն»։
Գորբաչովը չկատարեց այն ամենը, ինչ խոստացել էր մարդկանց, խոստացածների մի մասն էլ ի սկզբանե անիրականանալի էր։
Ամառվա նախավերջին օրը նա մահացավ, և նրա հետ միասին հեռացավ մի ամբողջ դարաշրջան։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2024-04-02 10:10Когда и если это произойдет, без родины останемся не только мы, старшее поколение, ходившее по своей земле, знавшее, любившее, защищавшее ее. Если и когда это случится, каждый армянин, появившийся на свет после сдачи своей земли, родится безродным.
-
2024-03-06 10:29Армянская тема в соединении с грузинской в Ростове-на-Дону то и дело раскрывается в названиях улиц, кафе, ресторанов, магазинов. Если же об отдельно взятом армянстве в виде общины, то она определенно обгоняет все остальные, составляя почти пять процентов населения – сегодня это наибольшая доля армянского этноса во всех российских городах-миллионниках.
-
2024-02-13 09:51Пока бьемся лбами и яростно стучим по столу, выясняя, как правильно называть школьный учебник, в Баку чуть ли не десять лет тому назад без шума и пыли издали другой - армянского языка. Три года спустя вслед за ним вышел другой. Исходило ли это из желания соседей найти общий язык с армянами? В некотором смысле – да. Депортируя (очень мягко говоря) карабахцев из одной своей родины как бы в другую, азербайджанские каратели нередко переходили на армянский язык. Получалось неплохо.
-
2024-02-06 06:09Москва, Екатеринбург – два города, в которых нынешней осенью (15-29 сентября) пройдут Всемирные Игры дружбы. Решение о проведении Игр уже принято, старт дан, работа пошла.
