2022-09-01 10:37
Сергей БАБЛУМЯН
ԳՈՐԲԱՉՈՎԸ, ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԵՎ ՈՉ ՄԻԱՅՆ
ԽՄԿԿ Կենտկոմի վերջին գլխավոր քարտուղար և ԽՍՀՄ միակ նախագահ Միխայիլ Գորբաչովը մահացել է 91 տարեկանում՝ Մոսկվայում։
Գորբաչովը Հայաստանում միայն մեկ անգամ է եղել, բայց հանրապետության համար ամենադրամատիկ պահին․ 1988-ի դեկտեմբերին, ընդհատելով իրպաշտոնական այցը ԱՄՆ, նա ժամանեց Երևան և իսկույն ևեթ մեկնեց Սպիտակի երկրաշարժի գոտի։
Տեղում ծանոթացավ նոր-նոր ծավալվող փրկարարական և վերականգնողական աշխատանքների ընթացքին, խորհրդակցություն անցկացրեց միութենական նախարարությունների և գերատեսչությունների ղեկավարների հետ, քննարկեց անհրաժեշտ օգնություն ցուցաբերելու առաջնահերթ խնդիրները, շփվեց, ինչպես այն ժամանակ ընդունված էր ասել, «հասարակ ժողովրդի» հետ:
Գործի գլուխ նշանակվեց Նիկոլայ Ռիժկովը, որն այն ժամանակ ԽՍՀՄ Նախարարների Խորհրդի նախագահն էր։ Նրա առաքելության ավարտից հետո «հասարակ ժողովուրդը» Ռիժկովին Սպիտակում կենդանության օրոք հուշարձան կանգնեցրեց, իսկ, այ, Գորբաչովի հանդեպ վերաբերմունքը միանշանակ չէր։
Մի կողմից՝ մարդիկ գնահատեցին երկրի առաջին դեմքի անհապաղ այցը Հայաստան, մյուս կողմից՝ Գորբաչովի նյարդային արձագանքը Ղարաբաղյան շարժման ապագայի վերաբերյալ հարցին նկատելիորեն հանդարտեցրեց երախտագիտության կրքերը։ Գումարած տիկնոջ՝ Ռաիսա Մաքսիմովնայի ներկայությունը «որտեղ պետք էր և որտեղ պետք չէր»։ Շատերին դա նյարդայնացնում էր։
Իսկ երախտագիտության առիթ կար։ Վերականգնողական աշխատանքների համար մոբիլիզացրել էին ԽՍՀՄ բոլոր նյութական, ֆինանսական և աշխատանքային հնարավորությունները։ Քառասունհինգ հազար շինարարներ էին եկել միութենական բոլոր հանրապետություններից։ Հայաստան էին ժամանել բժիշկներ և փրկարարներ Ֆրանսիայից, Շվեյցարիայից, Մեծ Բրիտանիայից, ԳԴՀ-ից, ԱՄՆ-ից։
Երևանի և Լենինականի օդանավակայաններում վայրէջք էին կատարում դեղամիջոցներով, դոնորական արյամբ, բժշկական սարքավորումներով, հագուստով և պարենամթերքով բեռնված օդանավեր Իտալիայից, Ճապոնիայից, Չինաստանից և այլ երկրներից: Մարդասիրական օգնություն ցուցաբերեց 111 պետություն բոլոր մայրցամաքներից։
ԽՍՀՄ պատմության մեջ առաջին անգամ հայկական երկինքը բաց էր հայտարարվել բոլոր երկրների համար, և դրանում նույնպես Միխայիլ Գորբաչովի վաստակը կար։
Գորբաչովի դարաշրջանը վերակառուցման և հույսերի դարաշրջան էր: Հրապարակայնությունը, խաղողի այգիների հատումը, Չեռնոբիլի ԱԷԿ-ի վթարը, Աֆղանստանից զորքերի դուրսբերումը, Վարշավյան պայմանագրի երկրների կազմակերպության փլուզումը, «սառը պատերազմի» ավարտը՝ այդ ամբողջը երկիրը նրա օրոք վերապրեց։
Պարզվեց, որ Գորբաչովը վատ էր ճանաչում նաև Ամերիկան, որին ձեռք մեկնեց, իսկ հետո ԱՄՆ-ին մեղադրեց մեծամտության մեջ, ինչն էլ, նրա խոսքով, հանգեցրեց ՆԱՏՕ-ի ընդլայնմանը։
Ավելի ուշ ԽՍՀՄ նախագահը կասի, որ ԱՄՆ-ն հայտարարել է «սառը պատերազմում» իր հաղթանակի մասին․ «Իսկ չէ՞ որ մենք միասին էինք աշխարհը դուրս բերում առճակատումից, միջուկային մրցավազքից»։ Եվ կշարունակի․ «Հենց ամերիկացիների կայսերական տրամադրությունները պատճառ դարձան, որ նրանք իրենք իրենց «հաղթող» հայտարարեն»։
Գորբաչովը չկատարեց այն ամենը, ինչ խոստացել էր մարդկանց, խոստացածների մի մասն էլ ի սկզբանե անիրականանալի էր։
Ամառվա նախավերջին օրը նա մահացավ, և նրա հետ միասին հեռացավ մի ամբողջ դարաշրջան։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-03-05 09:31Балаган, устроенный президентом Украины на встрече с Дональдом Трампом, – больше чем скандал. Демократия демократией, но желание поставить себя вровень с лидерами мировых держав и с этих позиций вести с ними разговор как минимум бесперспективно. В данном случае вышло по максимуму. Такого еще не было. Чтоб глава одного государства приезжал к другому просить помощи, а вел себя как перекупщик с одесского привоза, после чего был выдворен за дверь, в которую сможет постучаться снова только после чистосердечного раскаяния.
-
2025-02-22 09:56В то время, когда мир стремится к объединению, Армения уходит в самоизоляцию, прежде всего отделяясь от стран, с которыми десятилетиями находилась в тесных экономических, культурных и просто человеческих отношениях. В то же время вхождение в союз с Европой и НАТО остаются для нее под большим вопросом. Сталину доложили: у маршала Рокоссовского появилась любовница, красавица-актриса Валентина Серова. «Что делать будем?»- спросили вождя. Сталин, подумал, вынул трубку изо рта и сказал: «Завидовать будем!».
-
2025-02-08 09:49Въехав в Белый дом, Дональд Трамп подписал кучу документов, устанавливающих новые правила игры как в самих США, так и за ее пределами. Что из этого получится, говорить пока рано, особенно в случае с украино-российским противостоянием, которое Трамп собирался решить за 24 часа.
-
2025-01-25 10:21Власть манит, пьянит и не отпускает. Чтоб удержаться в ней переписывают Конституции, находят тысячи причин и даже начинают войны. «Жили-были два брата, один ушел в море, другой стал президентом и ни об одном из них с тех пор ничего не слышали»,- сказал однажды Томас Маршалл, двадцать восьмой вице-президент США, и как в воду глядел. Владимир Зеленский не единственный президент, заслуживший забвения с истечением полномочий, но все еще остающийся на плаву благодаря продолжающейся войне. А так, ничего особенного, разве что круглосуточная футболка на теле, заглядывание в глаза мировым лидерам и отблеск затравленного волка во взоре.