ԳՈՐԲԱՉՈՎԸ, ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԵՎ ՈՉ ՄԻԱՅՆ
ԽՄԿԿ Կենտկոմի վերջին գլխավոր քարտուղար և ԽՍՀՄ միակ նախագահ Միխայիլ Գորբաչովը մահացել է 91 տարեկանում՝ Մոսկվայում։
Գորբաչովը Հայաստանում միայն մեկ անգամ է եղել, բայց հանրապետության համար ամենադրամատիկ պահին․ 1988-ի դեկտեմբերին, ընդհատելով իրպաշտոնական այցը ԱՄՆ, նա ժամանեց Երևան և իսկույն ևեթ մեկնեց Սպիտակի երկրաշարժի գոտի։
Տեղում ծանոթացավ նոր-նոր ծավալվող փրկարարական և վերականգնողական աշխատանքների ընթացքին, խորհրդակցություն անցկացրեց միութենական նախարարությունների և գերատեսչությունների ղեկավարների հետ, քննարկեց անհրաժեշտ օգնություն ցուցաբերելու առաջնահերթ խնդիրները, շփվեց, ինչպես այն ժամանակ ընդունված էր ասել, «հասարակ ժողովրդի» հետ:
Գործի գլուխ նշանակվեց Նիկոլայ Ռիժկովը, որն այն ժամանակ ԽՍՀՄ Նախարարների Խորհրդի նախագահն էր։ Նրա առաքելության ավարտից հետո «հասարակ ժողովուրդը» Ռիժկովին Սպիտակում կենդանության օրոք հուշարձան կանգնեցրեց, իսկ, այ, Գորբաչովի հանդեպ վերաբերմունքը միանշանակ չէր։
Մի կողմից՝ մարդիկ գնահատեցին երկրի առաջին դեմքի անհապաղ այցը Հայաստան, մյուս կողմից՝ Գորբաչովի նյարդային արձագանքը Ղարաբաղյան շարժման ապագայի վերաբերյալ հարցին նկատելիորեն հանդարտեցրեց երախտագիտության կրքերը։ Գումարած տիկնոջ՝ Ռաիսա Մաքսիմովնայի ներկայությունը «որտեղ պետք էր և որտեղ պետք չէր»։ Շատերին դա նյարդայնացնում էր։
Իսկ երախտագիտության առիթ կար։ Վերականգնողական աշխատանքների համար մոբիլիզացրել էին ԽՍՀՄ բոլոր նյութական, ֆինանսական և աշխատանքային հնարավորությունները։ Քառասունհինգ հազար շինարարներ էին եկել միութենական բոլոր հանրապետություններից։ Հայաստան էին ժամանել բժիշկներ և փրկարարներ Ֆրանսիայից, Շվեյցարիայից, Մեծ Բրիտանիայից, ԳԴՀ-ից, ԱՄՆ-ից։
Երևանի և Լենինականի օդանավակայաններում վայրէջք էին կատարում դեղամիջոցներով, դոնորական արյամբ, բժշկական սարքավորումներով, հագուստով և պարենամթերքով բեռնված օդանավեր Իտալիայից, Ճապոնիայից, Չինաստանից և այլ երկրներից: Մարդասիրական օգնություն ցուցաբերեց 111 պետություն բոլոր մայրցամաքներից։
ԽՍՀՄ պատմության մեջ առաջին անգամ հայկական երկինքը բաց էր հայտարարվել բոլոր երկրների համար, և դրանում նույնպես Միխայիլ Գորբաչովի վաստակը կար։
Գորբաչովի դարաշրջանը վերակառուցման և հույսերի դարաշրջան էր: Հրապարակայնությունը, խաղողի այգիների հատումը, Չեռնոբիլի ԱԷԿ-ի վթարը, Աֆղանստանից զորքերի դուրսբերումը, Վարշավյան պայմանագրի երկրների կազմակերպության փլուզումը, «սառը պատերազմի» ավարտը՝ այդ ամբողջը երկիրը նրա օրոք վերապրեց։
Պարզվեց, որ Գորբաչովը վատ էր ճանաչում նաև Ամերիկան, որին ձեռք մեկնեց, իսկ հետո ԱՄՆ-ին մեղադրեց մեծամտության մեջ, ինչն էլ, նրա խոսքով, հանգեցրեց ՆԱՏՕ-ի ընդլայնմանը։
Ավելի ուշ ԽՍՀՄ նախագահը կասի, որ ԱՄՆ-ն հայտարարել է «սառը պատերազմում» իր հաղթանակի մասին․ «Իսկ չէ՞ որ մենք միասին էինք աշխարհը դուրս բերում առճակատումից, միջուկային մրցավազքից»։ Եվ կշարունակի․ «Հենց ամերիկացիների կայսերական տրամադրությունները պատճառ դարձան, որ նրանք իրենք իրենց «հաղթող» հայտարարեն»։
Գորբաչովը չկատարեց այն ամենը, ինչ խոստացել էր մարդկանց, խոստացածների մի մասն էլ ի սկզբանե անիրականանալի էր։
Ամառվա նախավերջին օրը նա մահացավ, և նրա հետ միասին հեռացավ մի ամբողջ դարաշրջան։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2023-02-02 10:11784или ЭКОЛОГИЯ КАК ЗЕРКАЛО ЦВЕТНЫХ РЕВОЛЮЦИЙ 2019 год. Журнал «Time» включил Грету Тунберг в список ста самых влиятельных людей мира и признал человеком года. Она же дважды (2019 и 2020 гг.) номинировалась на Нобелевскую премию мира - за экологическую деятельность и критику политиков, не способных решать проблему. Шведке Тунберг, знающей, как справляться с проблемами, было в ту пору шестнадцать с небольшим лет.
-
2023-01-21 10:121278Заметки о политической геронтологии «Байден очень стар, и у Белого дома уже не получается это скрывать»,- пишут в американских СМИ, пусть даже Байден стар не настолько, чтоб считать возраст приговором. Президенту Камеруна, к примеру, 89, Ливана – 88, королю Норвегии – 85. Долгожителей на вершине власти много, и Байден в этой команде пусть не «юниор», но и вовсе не безнадежный старец.
-
2022-12-15 09:561507Интересно, как бы отнесся Ильхам Алиев к тому, если б в Азербайджане его называли армянином? Пашинян, когда некоторые армяне обзывают его турком, не воспринимает это как оскорбление. Возможно, со временем начнет воспринимать как комплимент, а там, чем черт не шутит, представит документ, подтверждающий свою этническую принадлежность к соседям сбоку, станет этим гордиться. Его право.
-
2022-12-03 10:373676ОСОБЕННО, КОГДА В УГОЛ ЗАГОНЯЮТ САМИ СЕБЯ Пинать оппозицию можно сколько угодно, но надо ли – она сделала то, что смогла. Вывела на улицы внушительное количество людей, их оказалось достаточно, чтобы удивить и, возможно, напугать власти, но не хватило, чтоб заставить власть уйти. Для этого людей должно быть на порядки больше, чтоб площади разрывались от ярости, а улицы трещали от многолюдья. Чтоб, не ожидая подсказок, стояли во дворах, в переулках, на улицах дальних и ближних сел. То есть, не потому, что так сказали, а потому жить по-прежнему уже не хотят и не будут. Ничего похожего и близко не наблюдалось, и когда вожди "Гражданского договора" говорят, что они выводили в разы больше народа, они говорят правду.
