2024-01-24 10:09
Ашот БЕГЛАРЯН
ԲԱՔՈՒՆ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԻՐ «ՄՇԱԿՈՒՅԹՆ» Է ՆԵՐԴՆՈՒՄ ԱՐՑԱԽԻ ԲՌՆԱԶԱՎԹՎԱԾ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ
Ալիևի ռեժիմը Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) ժամանակավոր բռնազավթված տարածքներում կազմակերպել է 26 «ընտրատեղամաս», այդ թվում՝ Արցախի Հանրապետության նախագահի նստավայրում: Իհարկե, քիչ թե շատ մտածող մարդու համար ակնհայտ է այս քայլի նպատակը. ցույց տալ, թե առաջին անգամ համահանրապետական ընտրություններն անցկացվում են ընդգծված բռնապետական կարգեր ունեցող այդ կեղծ պետության «ողջ տարածքում» և վերահաստատել «հաղթակիրի» լեգիտիմությունը, ինչպես 2020 թվականին փոքրիկ Արցախի դեմ թուրք-ադրբեջանական 44-օրյա լայնածավալ ագրեսիայից հետո սկսեցին անվանել ադրբեջանցիները Բաքվի ռեժիմի պարագլխին։ Իսկ ԼՂՀ նախագահի նախկին նստավայրում ընտրատեղամասի բացումն առանձին պատմություն է, որին կանդրադառնանք այս հոդվածի վերջում:
Բոլորին էլ, ինչպես Ադրբեջանում, այնպես էլ դրա սահմաններից շատ հեռու, միանգամայն հասկանալի է, որ արդար քաղաքական պայքարի համար պայմանների իսպառ բացակայության պայմաններում արտահերթ ընտրություններ նշանակելու նպատակը Ալիևի և իր ավտորիտար ռեժիմի իշխանությունը երկարաձգելն է։ Իսկապես, ս.թ. փետրվարի 7-ին նշանակված նախագահական «ընտրությունների» արտահերթության ողջամիտ բացատրություն և դրանց քաղաքական անհրաժեշտության տրամաբանական հիմնավորում չկա (հերթական ընտրությունները հանրապետությունում պետք է տեղի ունենային 2025 թվականին. Իլհամ Ալիևը յոթ տարի ժամկետով Ադրբեջանի նախագահ է «ընտրվել» 2018 թվականի ապրիլի 11-ին) ։
«Ադրբեջանում արտահերթ նախագահական ընտրությունները ռեժիմի լեգիտիմությունն ապահովելու փորձ են, քանի դեռ չի մարել Ղարաբաղում տարած հաղթանակի կապակցությամբ էյֆորիան»,- իր հոդվածում գրում է ադրբեջանցի սոցիոլոգ Բահրուզ Սամեդովը:
Ակնհայտ է նաև ամայացած Արցախի ժամանակավոր բռնազավթված տարածքներում «ընտրատեղամասերի» բացման արտաքին ցուցադրականությունը։ Սակայն տվյալ քայլն ունի իր ներքին պրագմատիկ նպատակը։ «Գորշ գոտու» վերածված գրավյալ տարածքները, որտեղ քվեարկության ժամանակ, անկասկած, կհրավիրվի «միջազգային դիտորդ»-խավիարակերների փոքր խումբ, կարելի է ողջ թափով օգտագործել Բաքվի ավանդական, ինչպես նաև նոր ընտրակեղծիքների և մեքենայությունների փորձարկման համար, օրինակ՝ իրենց կեղտոտ քարոզչական խաղերում ներգրավելով Լեռնային Ղարաբաղում մնացած ամեն առումով տկար մի քանի տասնյակ մարդկանց, մասնավորապես՝ ստիպելով նրանց փառաբանել ավտորիտար ռեժիմն ու դրա պարագլխին։ Կարող են նաև Բաքվից ավտոբուսներով բերել (ինչպես դա արվում էր 2022-2023 թվականներին Արցախի շրջափակման ժամանակ «բնապահպանների» պարագայում) հյուրախաղորդ-ընտրողների՝ նորաթուխ ղարաբաղցիների անվան տակ, որպեսզի «հաղթակիրի» համար վստահ «հաղթանակ» ապահովեն նաև ներքին ճակատում…
Առանց նախնական հանրային քննարկումների արտահերթ ընտրություններ նշանակելն արդեն իսկ լրջագույն կեղծիք է և մարդկային իրավունքների ու միջազգային նորմերի խախտում: Իսկ սեփական ժողովրդի դեմ Բաքվի ռեժիմի այդ հանցագործությանը նախորդեցին վերջին շրջանում սաստկացած բռնաճնշումները, քաղաքական դրդապատճառներով ձերբակալությունների թվի կտրուկ աճը։ Ադրբեջանցի իրավապաշտպանները նշում են, որ կառավարությանը քննադատողների դեմ երկրում ծավալված բռնաճնշումները համադրելի են 2013-2014թթ. քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների դեմ իրականացված հալածանքների հետ: Ադրբեջանում քաղաքական բռնաճնշումների միտումների շարքում նշվում են լրագրողների, ակտիվիստների և պացիֆիստների հետապնդումները՝ սոցիալական ցանցերում գրառումների համար:
Պատկերն ամբողջացնելու համար հավելենք, որ ընդդիմությունը հրաժարվել է մասնակցել ընտրություններին, քանի որ ընդամենը մեկ ամսում լիարժեք քարոզչություն իրականացնելն ու 100 հազար ստորագրություն հավաքելը գրեթե անիրագործելի է։ Իսկ «ընտրություններին» մասնակցել համաձայնած «թեկնածուները» քարոզարշավ չեն իրականացնում և, բնականաբար, չեն քննադատում գործող և, դատելով ամենից, ցմահ նախագահ-բռնապետին։
Ինչպես նշում են դիտորդները, Ալիեվն ամեն ինչ ձեռնարկել է ծրագրված մասշտաբային կեղծիքների անցկացումը հեշտացնելու համար. տոտալ բռնաճնշումների իրավիճակում, Արևմուտքի հետ առճակատման և ժողովրդավարական աշխարհից մեկուսացման պայմաններում նա հանկարծ որոշեց բեմադրված ընտրություններ կազմակերպել՝ չապահովելով քաղաքական մրցակցության և ընտրությունների միջազգային վերահսկողության չնչին իսկ հնարավորություն։
Բայց վերադառնանք Լեռնային Ղարաբաղի ժամանակավոր բռնազավթված տարածքում ընտրատեղամասերի բացմանը։ Տվյալ քայլը պետք է դիտարկել ոչ միայն ապօրինի զավթած հողերի յուրացման, այլև Արցախում ավելի քան 30 տարվա անկախ պետականության ընթացքում գոյություն ունեցած ազատատենչ ոգին ու ժողովրդավարական ավանդույթները ոչնչացնելու ձգտման, Ադրբեջանի ստվերային ընտրական դաշտում «ինտեգրելու» փորձերի, Լեռնային Ղարաբաղում ընտրությունների ադրբեջանական «մշակույթի» ներդրման համատեքստում: «Գորշ գոտու», իսկ ավելի ճիշտ՝ «սև խոռոչի» վերածված Արցախի Հանրապետության նախկին տարածքը առավել քան հարմար է ընտրական մեքենայությունների համար, ինչում ադրբեջանական իշխանություններն առանձնակի հմտացել են Ալիև կրտսերին իշխանության ժառանգական փոխանցման պահից ի վեր։
Միջազգային դիտորդները, մասնավորապես՝ Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության կազմակերպությունը (ԵԱՀԿ), մինի-սուլթանության «նախագահական ընտրություններում» (այդ թվում նախորդ՝ 2018 թվականի) մշտապես արձանագրում են «քվեարկության ընթացքի համատարած լուրջ խախտումներ, թափանցիկության պակաս և մրցակցության բացակայություն»։ Հստակ կանխորոշված արդյունքներով ադրբեջանական «ընտրություններում» լիառատ են այնպիսի խախտումները, ինչպիսիք են քվեատուփերի լցոնումները, «կարուսելները», արհեստականորեն ուռճացված մասնակցությունը, առանց գրանցման քվեարկությունը, ձայների հաշվարկի գործընթացի վերահսկման փորձերը և մի շարք այլ, այդ թվում՝ «ֆիրմային», ավտորիտար Ադրբեջանին և տեղի հասարակության մտածելակերպին բնորոշ կոպիտ խախտումները: Հենց այդպիսի արատավոր ընտրական «մշակույթ» է որոշել ներդնել Ալիևը Լեռնային Ղարաբաղի ժամանակավորապես բռնազավթված, բայց ակտիվորեն և բազմակողմանի պղծվող տարածքում:
Ինչ վերաբերում է Արցախի Հանրապետության նախագահի նախկին նստավայրում ընտրատեղամաս բացելուն, ապա բացի ցուցադրելու մոլուցքից, թե «ով է այժմ տան տերը», Բաքվի ռեժիմի ղեկավարը ցանկանում է նսեմացնել Արցախի ժողովրդի համար պատմական այդ շենքի նշանակությունը, որտեղ Ղարաբաղյան ազատագրական շարժման իսկապես հաղթական սկզբնական փուլում (1988-1994 թթ.) տեղի են ունեցել արցախահայության համար բախտորոշ նստաշրջաններ ու նիստեր, և որտեղ օրինական ընտրված նախագահները որոշումներ են կայացրել՝ ուղղված իրենց ժողովրդի համար իսկապես ժողովրդավարական պետության կառուցմանը…
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
New2025-06-10 08:56Депутат нескольких созывов Национального собрания Нагорно-Карабахской Республики, экс-министр образования, культуры, молодежи и спорта НКР, бывший советник президента НКР, историк Армен Саркисян считает, что коллективное возвращение в Арцах вполне реально, если армянские профессионалы и патриоты будут правильно сотрудничать и осуществлять необходимую политику.
-
2025-06-09 09:31Мне кажется, что существует некий символический смысл между грубыми нападками действующей власти Армении на Арцах и Армянскую Апостольскую церковь. В любом случае уверен, что у гражданина, а тем более должностного лица, опровергающего и очерняющего идею свободного Арцаха, готового отдать его на заклание врагу вместе с вековыми духовными ценностями общехристианского значения, не может быть ничего святого, а значит, он христопродавец и клятвопреступник.
-
2025-06-07 09:2311 июня в Ереване состоится презентация книги нижегородского поэта и журналиста Виктора Коноплева «Небо Армении», изданной в рамках книжной серии ДИАЛОГ в Москве по инициативе председателя общественной организации «Диалог», известного общественного деятеля Юрия Навояна. В сборник вошли стихи и избранная публицистика, написанные Коноплевым в разные годы. Автор, неоднократно посещавший Армению и Арцах с различными культурными и общественно значимыми программами, пишет о своих чувствах к армянской земле, делится впечатлениями от встреч с уникальными людьми и знакомства с древней армянской культурой. Предисловие к книге написал автор этих строк. Наша встреча с Виктором Коноплевым была нежданной и ожидаемой одновременно. Я бы сказал, она была неизбежной, ибо случайных встреч не бывает… Казалось бы, где Нижний Новгород, а где Нагорный Карабах. Даже в названиях какое-то противопоставление… Однако Богу было угодно, чтобы, преодолев в один миг тысячи земных километров, соединились в едином чувстве дружбы и братства две души. В том святом чувстве, которое веками объединяет русский и армянский народы…
-
2025-06-05 09:36Наглость – второе счастье. Так можно охарактеризовать разговоры представителей бакинского режима о предоставлении автономии в Армении для азербайджанцев. Нахальство и цинизм в данном случае подчеркиваются еще и тем, что об этом говорят организаторы и исполнители совсем еще свежих геноцидных действий в Нагорном Карабахе (Арцахе) – блокады, этнической чистки и оккупации армянского края, включенного в свое время без учета его исторического прошлого, национального состава и желания народа нелегитимным решением большевистского партийного органа в состав новосозданной Азербайджанской ССР в качестве автономии, которая в дальнейшем была столь же незаконно упразднена бакинским режимом в экспансионистских целях. И вот теперь оккупанты, вдохновляемые собственной безнаказанностью, готовят новую провокацию против армян.