2024-04-20 09:58
Сона МЕЛОЯН
ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԶՈՀԵՐԻՆ «ՎԵՐԱՀԱՇՎԱՐԿՈՂՆԵՐԻՆ»՝ ԲԱՆԱԴՐԱ՛ՆՔ
Ավա՜ղ, նրանք երբեք չեն հանդիպի և չեն նայի միմյանց աչքերին. ոչ միայն այս, այլև այն աշխարհում...
Քանզի Հայոց ցեղասպանության խաչին գամված, Հայ Առաքելական Եկեղեցու կողմից սրբադասված 1.500.000 նահատակները դրախտում են։ Նրանց հիշատակը պղծողներին, այլասերված գերեզմանապիղծներին ու սադիստներին այլ ճակատագիր է վիճակված. հավերժ այրվել գեհենական կրակի բոցերում։
Ամե՛ն:
1915 թվականի ապրիլի 24-ը Օսմանյան Թուրքիայի կողմից մարդկության դեմ իրականացված հրեշավոր և բնավ ոչ մեկ օր տևած ոճրագործության զոհերի ոգեկոչման պաշտոնական օրն է. ոճրագործություն, որին զոհ գնացին մեկուկես միլիոն մորթված, այրված, խաչված հայեր:
Ի՞նչն է սխալ ապրիլի այս ամսեվերջի պարագայում:
71 տարի անց՝ ապրիլի 26-ին, տեղի ունեցավ 20-րդ դարի մեկ այլ ողբերգություն, որը շարունակում է մնալ պատմության մեջ ամենից աղետալի միջուկային վթարը: Չեռնոբիլի ողբերգությունը։ Զոհերի վերաբերյալ տվյալները տարբերվում են՝ կախված աղբյուրից, և հասնում կես միլիոն թվաքանակի։
Բայց հիմա խոսքն այդ մասին չէ։ Չեռնոբիլի դժոխքից հետո ճառագայթումով վարակված տարածքում սկսեցին հայտնվել մուտանտ կենդանիներ: Շատերը կհիշեն երկգլխանի, եռապոչ և այլ շեղումներով խոճկորի լուսանկարներն ու կադրերը, իրական հրեշի, որը դարձավ անասելի սարսափի մարմնացումը:
Ըստ երևույթին, անկախ ամենից, այդ ճիվաղ «Դնչիկը» ողջ է մնացել, տեղափոխվել Հայաստան ու վերածվել մեծ խոզի... Կամ գուցե դա մեկ այլ, մեր տեղակա՞ն խոճկորն էր: Ինչևէ, նա մեծացավ, դարձավ պարարտ խոզ, առատ սերունդ տվեց և նույնիսկ սեփական գաղափարախոսություն ցռթեց։ Որի պտուղները մենք այսօր քաղում ենք:
Սա ամենևին էլ երևակայության խաղ չէ և բնավ ծիծաղելի չէ: Եվ կրկին, այսպես թե այնպես, անհնար է բացատրել տեղի ունեցող ամենն այլ կերպ, քան գեների մուտացիայով, որը հանգեցրել է բոլոր համակարգերի սարսափելի աղավաղման ու քայքայման:
ԱԺ իշխող կուսակցության պատգամավոր Անդրանիկ Քոչարյանը հայտարարեց Ցեղասպանության զոհերին վերահաշվարկելու անհրաժեշտության մասին: «Պետք է ունենանք բոլորի ցուցակը, բա չիմանա՞նք՝ 1,5 միլիոն զոհ է եղել, թե՞ ավելի քիչ կամ ավելի շատ, ինչպես ընդունված է համարել», - ասաց ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովի նախագահը: «Սա շատ կարևոր է նաև ապագայում Թուրքիայի հետ մեր հարաբերությունների կառուցման համար։ Ուզում եմ ասել, որ դրանից վատ մի զգացեք»:
«Վատ մի զգացեք». ի՜նչ նուրբ է ասված... Իհարկե, վատ զգալ պետք չէ. պետք է, որ լեզուն չորանա, կայծակը հարվածի, և հողը բացվի ոտքերի տակ: Պետք է, որ երկնքից այն մեկուկես միլիոնը և երկրի վրա նրանց միլիոնավոր սերունդները միաձայն գոչեն. «Բանադրա՛նք։ Բանադրա՛նք։ Բանադրա՛նք»։
Բայց այդ ամենը տեղի չունեցավ... Մասնագետ պատմաբանները սկսեցին նույնիսկ ամենայն լրջությամբ ընդդիմախոսել հրեշավոր թեզին։ «Եթե նրանք իսկապես ցանկանում են ստանալ այդ ցուցակը, ապա պարզապես չեն հասկանում, թե ինչ բան է ցեղասպանությունը»... «Զոհերի ցուցակները կազմել անհնար է, քանի որ Թուրքիայում հայկական գյուղերի բնակիչները բնաջնջվում էին գլխովին, և զոհվածների որևէ ցուցակներ չկային»... «Նրանց անուն-ազգանունների վերականգնումը ֆանտաստիկայի ոլորտից է»...
ԱԺ ընդդիմադիր պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանը հրաժարվեց մեկնաբանել Անդրանիկ Քոչարյանի «նախաձեռնությունը», քանի որ դրանից «խելագարության հոտ է գալիս»: Այո, իսկապես, մեկնաբանությունների համար պետք է դիմել ոչ թե քաղաքական գործիչներին ու պատմաբաններին, այլ բժիշկներին. այդ ի՞նչ պետք է կատարվի մարդու ուղեղում, եթե նրա լեզուն կարողանում է նման բան արտաբերել։ Եվ ի վերջո խելագարությունը կարծես թե վարակիչ հիվանդություն չէ:
ԱՌԱՆՁԻՆ ՎԵՐՑՐԱԾ ԳԼԽՈՒՄ ԽԵԼԱԳԱՐՈՒԹՅԱՄԲ ԲԱՑԱՏՐԵԼ ԴԱ ԳՈՒՑԵԵՎ ԿԱՐԵԼԻ ԼԻՆԵՐ, ԵԹԵ...
Եթե ասվածն այդքան ներդաշնակ չլիներ «իրական Հայաստանով» մտահոգվելու և «պատմական Հայաստանի» վրա վերջնականապես թքելու և մոռանալու երկրի գլխավոր պետի պահանջի հետ։ Եթե դա այդքան համահունչ չլիներ Թուրքիայի նախապայմանին, որը կտրականապես անընդունելի էր Հայաստանի նախկին իշխանությունների համար։ Եթե դրանում չհնչեր Հայոց ցեղասպանության փաստի միջազգային ճանաչումից և արդարության պահանջից հրաժարվելու միտումը։ Բանադրա՛նք։ Բոլոր նրանց, ովքեր փորձում են վայրի խրախճանք կազմակերպել նախնիների արյան վրա, ջնջել մեր հիշողությունը և զրկել ազգային դեմքից։ Բանադրա՛նք։ Բանադրա՛նք։ Բանադրա՛նք։
Հայերի զանգվածային սպանություններն առաջինը ճանաչել և դատապարտել է Ուրուգվայի խորհրդարանը 1965թվականին: Հայերի բնաջնջումը միջազգային իրավունքի համաձայն որպես ցեղասպանություն պաշտոնապես ճանաչել և դատապարտել են 30 երկրներ, ինչպես նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, Լատինական Ամերիկայի խորհրդարանը և Հարավային Ամերիկայի երկրների խորհրդարանական կոալիցիան, Խտրականության կանխարգելման և փոքրամասնությունների պաշտպանության ՄԱԿ-ի ենթահանձնաժողովը և Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը:
Հետաքրքիր է, ինչպե՞ս են կուսակցությունն ու կառավարությունը հետընթաց տալու այս պատմությանը։ Թեպետ, մուտանտ խոճկորի ժառանգների համար Երևանում Ուրուգվայի հրապարակը Աթաթուրքի հրապարակի անվանափոխելու հանդիսավոր արարողություն կազմակերպելը մեծ բան չէ...
Այնուհետ, ամենայն հավանականությամբ, կհաջորդի հերթական հարձակումը Հայ Առաքելական Եկեղեցու վրա՝ «կեղծ տվյալներով» սրբադասելու մեղադրանքով... Մինչդեռ 2015-ի ապրիլին սրբադասումից հետո այդ իրադարձությունը անվանվեց «քրիստոնեական նոր կյանքի մեկնակետ»:
«Տեղի ունեցավ մի իրադարձություն, որը մենք բոլորս դեռ պետք է գիտակցենք։ Սահմանվեց քրիստոնեական նոր կյանքի մեկնակետը, ասեմ ավելին՝ դա նոր կյանքի մեկնակետն է ողջ մարդկության համար։ Հայ Առաքելական Եկեղեցին սրբադասեց, այսինքն փառաբանեց, սրբերի շարքը դասեց մեկուկես միլիոն մարդու՝ 1915 թվականի Ցեղասպանության բոլոր զոհերին։ Քրիստոնեական եկեղեցին պատմության մեջ առաջին անգամ Սրբեր է անվանում պետական բռնության բոլոր զոհերին։ Սա եզակի փաստ է։ Առաջին անգամ արվեց այն, ինչը կարելի է հակադրել 20-րդ դարի մղձավանջին։ Պետք է, անպայման պետք է զավակներ ծնել և սովորեցնել նրանց աղոթել այդ մարդկանց»,- այսպես է գրել բնավ ոչ եկեղեցականը, ոչ «նախկինը» և նույնիսկ ոչ հայազգին:
Մինչև ապրիլի 24-ը՝ Հայոց հիշատակի գլխավոր օրը, քիչ ժամանակ է մնացել։ Մենք հնարավորություն ունենք ցույց տալու, թե ինչն է մեզ համար ավելի վեր. Աստված, քրիստոնեությունը, արժանապատվությունը, անցյալի հիշողությունը, առանց որի չկա ապագա, թե՞ այլասերված գերեզմանապիղծների «ճշմարտությունը»...
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-05-13 14:36"... С семи часов утра к Босому начали звонить по телефону, а затем и лично являться с заявлениями... В них заключались мольбы, угрозы, кляузы, доносы, обещания произвести ремонт на свой счет... В числе прочего было потрясающее по своей художественной силе описание похищения пельменей, уложенных непосредственно в карман пиджака, два обещания покончить жизнь самоубийством и одно признание в тайной беременности..." - булгаковская стилистика описания очередных окаянных времен актуальности не утрачивает.
-
2025-05-13 10:53...И можно снова и снова повторять - "рукописи не горят"! Впервые книга "Степанакертский Государственный Драматический театр им. В. Папазяна - летопись 1932-2023" вышла в свет в конце августа 2020 года. Папазяновцы готовились к большой театрализованной презентации альбома, вобравшего в себя 90 лет истории Степанакертского театра. Не успели... В ереванском Государственном театре музыкальной комедии им. А. Пароняна состоялась презентация книги Карине АЛАВЕРДЯН "Степанакертский Государственный Драматический театр им. В. Папазяна – летопись 1932-2023" - рукописи не горят, история сохраняется, становяь надеждой на свое продолжение.
-
2025-05-10 10:00"Он с 800 бойцами держал оборону против целой армии. Как ему это удалось? Февраль 1943 года. Ростов-на-Дону. Враг многократно превосходит в силах. Кажется, что штурм вокзала обречен. В решающий момент командование берет на себя старший лейтенант Гукас Мадоян. 800 бойцов. 6 дней. Фашисты атакуют снова и снова. Но Мадоян не отступает..."
-
2025-05-08 10:16Короткометражное кино часто воспринимается как стартовая площадка для молодых режиссеров, что понятно: его проще и дешевле сделать. К тому же в ускоряющемся темпе жизни короткий метр проще вписать в зрительское время. А вообще не в метраже дело - катарсис можно испытать и за полчаса. Картина «Удалить» Гагика Мадояна, блестящего актера, а в данном контексте - кинорежиссера, была удостоена Специального приза жюри XIII Международного кинофестиваля «Кыргызстан - страна короткометражных фильмов», который прошел в Бишкеке и объединил авторов из стран СНГ, Балтии и Грузии.