2019-05-14 16:37
Ашот АРАМЯН
0
ՈՐՔԱ՞Ն ԵՐԿԱՐ ԿԼԻՆԻ ԱՆՑՈՒՄԱՅԻՆ ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ԹՈՒՐԸ
Չէ՞ որ «վայրի կապիտալիզմը» մեզանում հաղթել է դեռևս Լևոն Տեր-Պետրոսյանի օրոք
Մայիսի 2-ին կառավարության նիստում Հայաստանի քաղաքաշինության կոմիտեի նախագահ Վահագն Վերմիշյանը կտրականապես դեմ արտահայտվեց երկրից սև մետաղի արտահանմանը, հիշեցնելով աշխատակազմի անդամներին անկախության առաջին «սև» տարիների մասին, երբ Հայաստանից ՀՀՇ-ական նորահարուստների օժանդակությամբ մետաղի ջարդոնի անվան տակ արտահանվում էին հազարավոր տոննաներով հաստոցներ, քանդած փայտակոճեր, խողովակներ, որոնք վաճառվում էին հենց մետաղի ջարդոնի գնով, գրոշներով։ Վ. Վերմիշյանն արձանագրեց, որ այդպիսով հանրապետությանն անդառնալի վնաս հասցվեց, որի հետևանքները զգացվում են մինչ օրս…
Այսօր բոլորին հայտնի է, որ անկախության հենց արշալույսին մետաղի ջարդոնի (որն իրականում ամենևին էլ ջարդոն չէր) զանգվածային արտահանումը կոտրեց Հայաստանի արդյունաբերության ողնաշարը։ Եվ այդ գործընթացը շարունակվում է նաև ներկայումս. այլապես տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարար Տիգրան Խաչատրյանն այսօր չէր ներկայացնի սև մետաղների ջարդոնի և թափոնների արտահանման համար «արգելափակիչ» պետական մաքսատուրք սահմանելու նախագիծ։ Նորարարությունը ուշացել է մոտ 27 տարով։
Մինչդեռ, ինչպես հաղորդեց Վահագն Վերմիշյանը, հենց նույն Չինաստանն ու այլ երկրներ 1990-ականների սկզբին էժան գնում էին այդ հաստոցները, արդիականացնում, տեղադրում էլեկտրոնիկա, ԹԾԿ (թվային ծրագրային կառավարում), իսկ այսօր դրանցով թողարկում են բարձր տեխնոլոգիական արտադրանք։
Իսկ Հայաստանում ներկայիս օլիգարխների առաջին միլիոնները սարքվում էին ժողովրդական հարստության հենց այդ թալանի հաշվին։ Ձեռնարկություններն ու ամբողջ բնագավառներ գնահատվում էին բացառապես ըստ մետաղատարության։ Այդ ավերված արտադրություններն առ այսօր չեն գործում, կանգնած են որպես լուռ հիշեցում խառնակ ժամանակների մասին։ Պատասխան կտա արդյոք որևէ մեկը դրա համար, թե՞ արդարադատության պատժիչ թուրն ընտրողաբար կհնձի աջ ու ձախ՝ վերջին 20 տարիների խստիվ նախորոշված ժամանակահատվածի հաշվարկով, չհասնելով ավելի հեռուն, խորքը, հենց այն 1990-ականները, երբ երկրում ծնունդ էին առնում կոռուպցիայի և այլ չարաշահումների ակունքները, սարքվում էին (այլ ոչ թե վաստակվում) այսօրվա օլիգարխների և պարզապես հարուստների առաջին միլիոնները։
Կամ մեկ այլ դժվարին հարց։ Արարատում վերջերս տեղի ունեցած ներդրումային համաժողովում ելույթ ունեցողները դժգոհում էին այն առիթով, որ նույնիսկ բարեբեր հողեր ունեցող մարզում չի մշակվում հողերի կեսը։ Եվ ո՞ւմ օրոք է անցկացվել հողի այդչափ անշնորհք սեփականաշնորհումը, երբ այն մասնատվել է հարյուր հազարավոր պստլիկ պատառների, որոնց վրա ի սկզբանե անհնար է կազմակերպել արդյունավետ հողագործություն։ Պատասխանն ակնհայտ է. դա տեղի է ունեցել բնավ ոչ Ռոբերտ Քոչարյանի գործունեության շրջանում, ոչ էլ Սերժ Սարգսյանի նախագահության օրոք, այլ շատ ավելի շուտ։
Զբաղվածության ճգնաժամը Հայաստանում, որ շարունակվում է նաև այսօր, առաջացավ հենց 1990-ական թվականների առաջին կեսին, երբ արդյունաբերության փլուզման հետևանքով մոտ կես միլիոն մարդ կորցրեց աշխատանքն ու մնաց անգործ։ Տնտեսական քաղաքականության շեղվածքները հանգեցրին մասնավորապես նրան, որ այսօրվա դրությամբ բնակչության առավել ապահովված մասի եկամուտների չափը …17 անգամ գերազանցում է առավել աղքատ կատեգորիայի եկամուտները, որը, համաձայն վիճակագրության, առաջին խմբից շատ ավելի մեծաթիվ է։ Եվ որտե՞ղ, հուշեք, փնտրենք մեր այսօրվա երկու գլխավոր դժբախտությունների՝ գործազրկության ու աղքատության արմատներն ու ակունքները։ Գուցե ԱԱԾ-ն հուշի՞։
Վերջերս նույնիսկ Հայաստանի առաջին նախագահի նկատմամբ բավական լոյալ «Առավոտ» թերթի գլխավոր խմբագիր Արամ Աբրահամյանը խոստովանեց, ընդ որում՝ կրկնելով դա երկու անգամ, որ «սկսած 1995 թվականից», այսինքն հենց Լևոն Տեր-Պետրոսյանի օրոք, սկսվեց քաղաքականության և բիզնեսի սերտաճումը։ «Այն պահից, երբ Հայաստանի առաջին գումարման ԱԺ-ում հայտնվեցին Կոմբիկերի Վլադի կամ Կարամելի Հարութի նման կերպարներ, պարզ դարձավ, որ մեր երկրում «վայրի կապիտալիզմը» վերջնականապես հաղթել է, և պատգամավորները, «փող թափելով», գալիս են խորհրդարան ոչ թե ընտրողների, քաղաքացիների, այլ իրենց սեփական բիզնեսի շահերը պաշտպանելու»,-գրեց նա իր խմբագրականում։
Այսօր երկրում անցումային արդարադատության ինստիտուտ ներդնելու կառավարության նախաձեռնությունը մտնում է հասարակական ակտիվ քննարկումների փուլ։ Ինչպես հայտարարեց վարչապետի պաշտոնում իր մեկամյա գործունեության առիթով մայիսի 8-ին տեղի ունեցած մեծ ասուլիսում Նիկոլ Փաշինյանը, արդեն ընթացիկ տարվա մայիսին այդ հարցի շուրջ լսումներ կծավալվեն խորհրդարանում, իսկ մինչև տարեվերջ պետք է պատրաստ լինի անցումային արդարադատության ինստիտուտի նախագիծը։
Այդ կապակցությամբ սկզբունքային հարց է ծագում. կտարածվի՞ արդյոք նոր ինստիտուտի գործունեությունը անկախության ողջ ժամանակաշրջանի վրա, ինչի արդյունքում գոնե հույս կառկայծի, որ կբացահայտվեն ու կպատժվեն բազմաթիվ չարաշահումների և Հայաստանի զարգացման շեղումների ակունքներում կանգնած մեղավորները, թե՞ հետաքննությունները կլինեն ընտրողական և կսահմանափակվեն սովորական «վերջին 20 տարիներով»։ Չէ՞ որ հասկանալի է, որ եթե չոչնչացվեն արատավոր երևույթների արմատներն ու կոշտ գնահատական չտրվի դրանց, ապա երկիրն այսուհետ էլ կշարունակի բախվել դրանց «ծիլերին»…
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2024-05-04 13:42"Бекграунд продакшн" правительственных решений Недоработали, не успели, не учли, а то и просто провалили… Весь этот сборный и скорбный букет некомпетентности и дилетантизма правительства Пашиняна был "вывален на стол" заседания кабмина 2 мая. Соответственно исполнительная власть вынуждена на постоянной основе и по многу раз исправлять и корректировать собственные решения, причем во многих случаях уже бездарно и безвозвратно истратив из-за отсутствия профессионализма десятки миллиардов драмов, как это совсем недавно случилось с Фондом национальных интересов Армении (ANIF) и его проваленным флагманским проектом по созданию национального авиаперевозчика ARNA, унесшим $12 млн денег налогоплательщиков…
-
2024-05-03 11:18Налог с оборота… выведут из оборота Правительство на заседании 2 мая приняло неотложное (с точки зрения прохождения в парламенте) решение о внесении изменений в налоговое законодательство, суть которого в постепенном отказе от альтернативной системы налога с оборота и переходу к единой системе налогообложения. Дело в том, что налоговая нагрузка хозсубъектов, действующих в общей системе налогообложения (НДС и налог на прибыль) и в поле налога с оборота, отличается в 2-3 раза, и хозсубъекты не заинтересованы в расширении своего бизнеса и переходе к общей системе налогообложения…
-
2024-05-02 11:34"Мир! Труд! Май!" - хорошо знакомый старшему поколению девиз первомайских праздников советской эпохи. Сегодня от него бесспорным остатком выглядит только название месяца. Первые две цели-"мишени" могут в лучшем случае выступать предметом дискуссий… До перехода в режим домашнего ареста экс-министр экономики Ваан Керобян успел порадовать общественность тем, что безработица в Армении по итогам прошлого года сократилась с 13% в 2022 году до 11%, а средняя зарплата по стране достигла 260 тысяч драмов. Правда, тут следует заметить, что показатель зарплаты приводится в "грязном", до вычета налогов и выплат, варианте, так что при указанной зарплате на руки работник получает около 190 тысяч.
-
2024-05-02 10:26В правительстве замышляют очередной удар по… пенсионерам В Армении за прошедшие 6 лет правления Пашиняна пенсионеров меньше не стало, хотя им приходится буквально выживать на нищенскую пенсию, которая в последний раз повышалась почти год назад, причем на малозаметные и ничего не решающие пару-тройку тысяч драмов. В отличие от многих других стран, в Армении пенсии даже не индексируются по инфляции за неимением соответствующего закона. Вот и приходится большинству стариков довольствоваться скудной суммой в 40 тысяч драмов в месяц. По сложившемуся на сегодня валютному курсу, это примерно 100 долларов.
ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ
-
2020-12-21 21:34Ինչո՞վ են կառավարությունում, մի հարցնող լինի, պատրաստվում «կայտառացնել» բիզնեսը Հայրենի տնտեսության փրկությանն ուղղված անհետաձգելի գործողությունները, իշխանությունների պատկերացմամբ, սահմանափակվում է Հայաստանում տնտեսական զարգացման համար բարենպաստ մթնոլորտ ստեղծելու հերթական բարի ցանկությամբ, ինչն արտացոլված է Նիկոլ Փաշինյանի փառահեղ «ճանապարհային քարտեզում»՝ բաղկացած ամբողջ 15 կետերից։ Ի՞նչ է սա. անզորություն, բացարձակ անտեղյակություն տնտեսության ծանր վիճակի և է՛լ ավելի ծանր հետևանքների մասին, թե՞ ներկայիս իշխանությունների համար սովորական դատարկախոսություն ու մանիպուլյացիա...
-
2019-05-25 09:51Խորհրդարանում «Անցումային արդարադատության գործիքների կիրառման հեռնկարները ՀՀ-ում» խորհրդարանական լսումների ժամանակ ՀՀ արդարադատության փոխնախարար Աննա Վարդապետյանը անդրադարձավ հարցին՝ կարո՞ղ է լյուստրացիան (օրենսդրական սահմանափակում, որը կիրառվում է իշխանափոխությունից հետո՝ նախկին իշխանության կողմնակիցների իրավունքների սահմանափակման համար, Aysor.am) լինել արդյունավետ գործիք անցումային արդարադատության համար, թե՞ ոչ:
-
2019-05-25 09:38Հայաստանի դատական համակարգն ունի հեղափոխական բարեփոխումների կարիք, այսօր Ազգային ժողովում անցումային արդարադատության թեմայով լսումների ժամանակ հայտարարեց ԱԺ «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանը:
-
2019-05-24 19:54Անհրաժեշտ են լայն հանրային լսումներ անցումային արդարադատության վերաբերյալ։ Այս մասին ասել է Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը խորհրդարանում անցումային արդարադատության վերաբերյալ ընթացող լսումներում։