2025-05-28 09:38
Ашот АРАМЯН
ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ ՕՐԸ. ԲԻԲԼԻԱԿԱՆ ԱՐԱՐԱՏԻ ՇՈՒՐՋ, ԹԵ՞ ԱՐԱԳԱԾԻ ՍՏՈՐՈՏԻՆ
Պատվազրկման 7 տարիներ Փաշինյանի օրոք և արժանապատվության դար նրանից առաջ
«Թող մայիսի 28-ը լինի զոհվածների հիշատակի օր, բայցև բիբլիական Արարատի շուրջ նոր պետականության վերակերտման համաժողովրդական մեծ բերկրանքի օր, ազգային բարձրագույն իղձերի և համաշխարհային արդարության հաղթանակի օր»,- սա մի պարբերություն է Անկախության օրվա առթիվ հոբելյանական ուղերձից, որը հրապարակվել է 1919 թվականի մայիսի 23-ին…
Այսօր՝ Փաշինյանի կառավարման մեկնարկից 7 տարի անց, դժվար թե հնարավոր է խոսել «ազգային բարձրագույն իղձերի» և հայ ժողովրդի նկատմամբ «համաշխարհային արդարության հաղթանակի» մասին, որը, ըստ գործող իշխանության առասպելաբանության, նոր պետականությունը վերակերտել է ոչ թե բիբլիական Արարատ լեռան շուրջ, այլ Արագած լեռան ստորոտին, ինչի մասին լուրը շտապեց ժողովրդին ազդարարել անձամբ Փաշինյանը…
Հայաստանում մայիսի 28-ը նշվում է որպես Հանրապետության (Առաջին) և ինքնիշխանության վերականգնման օր: Օրացույցում կարմիրով նշված այս ոչ աշխատանքային օրը հայկական պետականության վերածննդի խորհրդանիշն է, որի հիմքը դարձան Բաքվի և Սարդարապատի, Ղարաքիլիսայի և Բաշ-Ապարանի հաղթական ճակատամարտերը:
Բայց ոմն մեկին, որն իրեն երևակայել է նոր մեսիա և Աստծո օծյալ, կարծես թե դուր չեն գալիս ո՛չ Առաջին, ոչ էլ հետագա բոլոր հանրապետությունները: Պատմական և «իրական» Հայաստանի, զինանշանի և օրհներգի, Սահմանադրության, արժեհամակարգի և առհասարակ զարգացման վեկտորի փոփոխման, ազգային խորհրդանշաններից և հայկական ինքնությունից հրաժարման (այդ թվում ՝ Հայոց ցեղասպանության թեման առնվազն «մեղմելու» փորձեր) մասին գործող իշխանության բոլոր այս պարապ և բազմաթիվ առումներով արհեստական, մատից ծծած թեզերն անխուսափելիորեն միտված են հայ ժողովրդի համար բոլոր երեք հանրապետությունների դերի և նշանակության նսեմացմանը։
Ճանկելով իշխանությունը անկախ պետականության վերակերտումից և Առաջին Հանրապետության հռչակումից ուղիղ 100 տարի անց՝ Փաշինյանն իր կառավարման 7 տարիների ընթացքում նպատակաուղղված կերպով տանում է երկիրը դեպի իր սեփական՝ 4-րդ հանրապետության հաստատում. ինչ-որ ամորֆ, պատմական հիշողությունից, ազգային իղձերից ու եզակի ինքնությունից զուրկ տարածքային գոյացության, որտեղ մարդիկ կապրեն բացառապես սեփական ստամոքսի հետ լիակատար ներդաշնակ և դրանից ավելի ոչ մի բան չեն փափագի։
107-ամյա վաղեմության այդպիսի մասշտաբի պատմական իրադարձությունները միշտ ծնում են նվիրական հարցը, թե որքանո՞վ ենք մենք յուրացրել պատմության բոլոր այդ դասերը։ Պատասխանն ակներև է. ամենևին չենք յուրացրել։ Անկախության հենց առաջին տարեդարձի նախօրեին հրապարակվեց «Գարեգին Նժդեհի խոսքը ժողովրդին»: «Մեր կուսակցությունները՝ թողնելով բիուզանդական վեճերը և ամեն գնով իրար գետին զարկելու անմիտ ցանկությունը, թողնելով հակառակորդի թերությունների ամենօրյա ցուցադրությամբ իր սեփական այլանդակությունները քողարկելու սին ճիգերը, - թողնելով ամենը, հրամայողաբար պիտ զբաղվեն ինքնադաստիարակությամբ»։ Այսօր էլ արդիական է հնչում, այնպես չէ՞։
Ինչպես եվ Առաջին Հանրապետության օրերին, այսօրվա «իրական» փաշինյանական Հայաստանն էլ շրջապատված է հակառակորդներով ու չարակամներով, բայց մի էական տարբերությամբ. թշնամին պինդ բնակռել է նաև պետության ներսում։ Ազգային ինքնիշխանության և անվտանգության մասին խոսակցությունների քողի ներքո հայերը հերթական անգամ զրկվեցին Արցախում պատմական հողերից, բայց դա էլ բավական չէ. իշխանության ղեկին գտնվող ազգադավները, շահարկելով խաղաղության թեման, չափազանց հանգիստ են վերաբերվում Ադրբեջանի կողմից արդեն բուն Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի բռնազավթմանը, նույնիսկ դադարելով հիշատակել դրա ազատագրման անհրաժեշտության մասին։
Այս առնչությամբ մեջբերենք ուշագրավ հատված ՌԽՖՍՀ արտաքին գործերի կոմիսար Չիչերինին Առաջին Հանրապետության կառավարության պաշտոնական նամակից, որ թերթերից մեկը հրապարակել է «Բոլշևիկյան Ռուսաստանի պահանջը» վերնագրով. «Կովկասյան ճակատի ռազմական խորհրդի նախագահը դիմել է Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչությանը՝ հաղորդելով, որ խորհուրդը մտադիր է ռուսական զորքեր մտցնել Հայկական Լեռնային Ղարաբաղ, որը, ըստ նրա, մինչև Աֆեբատ գետը պատկանելու է Սովետական Ադրբեջանին։ Հայկական Լեռնային Ղարաբաղը, որը մինչև համաշխարհային պատերազմի ավարտը պահպանել է իր անկախությունը թուրք-թաթար-քուրդ զինյալների հարձակումներից, գյուղական պատվիրակների վերջին համագումարներում ամեն անգամ հաստատուն որոշում է կայացրել մտնելու հայրենի Հայաստանի Հանրապետության կազմի մեջ... Կոմիսար Օրջոնիկիձեի պահանջները ղարաբաղցի գյուղացիներից՝ իրենց Ադրբեջանի մաս ճանաչելու մասին, հակառակ բնակչության հստակ կամքի, բացարձակ անհասկանալի են թվում... Կառավարությունն արդեն հայտնել է ձեզ իր պատրաստակամությունը՝ բնակչության ձեռքը հանձնելու Ղարաբաղի ճակատագիրը և տասներորդ անգամ հանրաքվե անցկացնելու...»: Ի դեպ, հայկական թերթերը հրապարակում են Հայաստանի 4 նահանգների սահմաններով քարտեզներ, որտեղ Զանգեզուրն ու Ղարաբաղը մտնում են Սյունիքի նահանգի մեջ։
107 տարի առաջ Հայաստանում վիճակն ավելի ծանր էր, քան հիմա։ Անիշխանության դրսևորումներ, գողություն, հանցավորության մոլեգնություն, կոմպրադորական բուրժուազիայի քաղքենիություն ու ինքնագոհություն, սով, երբ մարդիկ ուռչում ու մահանում էին կանաչու ու խոտի մշտական օգտագործումից, բծավոր տիֆի համաճարակ և տասնյակ դիակներ փողոցներում։ Սակայն նույնիսկ այդ պայմաններում կառավարությունը պաշտպանում էր հայ ժողովրդի ազգային շահերը, իսկ մեր զորքերը մայիսի 20-ին նույնիսկ գրավեցին Նախիջևանը։
Ընդ որում այն ժամանակվա թերթերը ծանուցում էին... «Հայկական ժողովրդական թատերական ընկերության առաջին ներկայացումը՝ «Պատվի համար» 4 գործողությամբ դրաման», իսկ պարենի նախարարությունը տեղեկացնում էր Հայաստան տարբեր ապրանքների ներկրման թույլտվություն տրամադրելու խնդրանքով դիմող քաղաքացիներին, որ «արտասահմանից Հայաստան բոլոր ապրանքների ներկրումն ազատ է, և դրա համար ոչ մի թույլտվություն չի պահանջվում»։
Ավելի ուշ՝ արդեն 1920 թվականի օգոստոսի 10-ին, հայկական մամուլը հրապարակեց «ՌԽՖՍՀ-ի և դաշնակցական կառավարության միջև կնքված պայմանագրի տեքստը», որտեղ, մասնավորապես, ասված է. «1920 թվականի օգոստոսի 10-ի ցերեկը ժամը 12-ից ՌԽՖՍՀ-ի և Հայաստանի Հանրապետության զորքերի միջև ռազմական գործողությունները համարվում են դադարած... ՌԽՖՍՀ զորքերը զբաղեցնում են վիճելի շրջանները՝ Ղարաբաղը, Զանգեզուրը և Նախիջևանը, բացառությամբ սույն համաձայնագրով Հայաստանի Հանրապետության զորքերի տեղակայման համար սահմանված գոտու: Խորհրդային զորքերի կողմից վիճելի տարածքների զբաղեցմամբ չի նախորոշվում այդ տարածքների նկատմամբ Հայաստանի Հանրապետության կամ Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի իրավունքների հարցը...»:
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-06-02 09:25Среди безнадежных должников - сотрудники МО, СНБ, Минюста и… беременные Правительство Армении не умеет строить школы (и вообще строить), не умеет считать ВВП (и вообще считать) и т.д. Это не наша субъективная оценка, а признания самого Пашиняна, недавно в пылу мазохизма прямо обозвавшего себя и свое правительство неучами и второгодниками. А чтобы как-то оправдать крайнюю некомпетентность власти, он запустил в оборот «крылатую фразу» о том, что всякая реформа должна встретиться с проблемой, чтобы в правительстве поняли, в чем ошибка. И теперь после отмашки Пашиняна донельзя креативные проектировщики реформ действуют свободно и с размахом, не зацикливаясь на мелочах и деталях – мол, все просчеты и ошибки должно непременно выявить столкновение их недоношенных новаций с реальностью. Но так ли уж необходима поверка реформ реальностью, если множество недоделок, грубых просчетов и ошибок можно было бы при умелом и дальновидном правительстве просчитать заранее, еще до их болезненной для людей встречи с действительностью?..
-
2025-05-31 10:17Как приукрасить на бумаге «заслуги» правительства Ловкое на различные манипуляции правительство Пашиняна, чувствуя, что к выборам будущего года оно подойдет, мягко говоря, с удручающими экономическими показателями, придумало, как искусственным образом приукрасить картину. И подошло к этому скрытно, издалека…
-
2025-05-30 10:39Предложенные правительством Пашиняна и столичной мэрией Авиняна механизмы реализации различных реформ (в случае, когда они вообще есть) заставляют предполагать, что их авторов в младенческом возрасте часто роняли головой вниз. В связи с этим небольшая история недавнего похода за ID-картой в территориальный отдел Службы по миграции и гражданства МВД Армении… Оставим пока в стороне вопрос о том, что после онлайн-записи в очередь для предъявления заявки на получение ID-карты придется подождать 2,5-3 месяца. Но вот они истекли, и вы получили код, а также подтверждение дня и даже точного времени суток, когда следует подойти к названной службе и оформить заявку.
-
2025-05-30 09:40Пока все высшие должностные лица Армении по прямому поручению Пашиняна носятся с его мертворожденным проектом «Перекресток мира», расхваливая его мыслимые и немыслимые выгоды на всех мыслимых и немыслимых международных площадках, фактически завершается оформление выгодных маршрутов международного транспортного коридора (МТК) «Север-Юг» - наиболее короткого глобального пути между Европой и Азией. Без Армении…