Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանն Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն, որում մասնավորապես ասվում է.  

Սեպտեմբերի 19-ը մեր պատմության ամոթի և խայտառակության օրերից մեկն է և առաջին հերթին խարան է՝ դրոշմված ՀՀ իշխանությունների ճակատին. Ադրբեջանի կողմից Արցախի բռնազավթման և Արցախի ժողովրդի բռնի տեղահանության տարելիցին «Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնում լրագրողների հետ զրույցում ասաց Բագրատ Սրբազանը։  

Այսօր ՀՀ տեղեկատվական դաշտում է տեռոր է տիրում։ «Եռաբլուր» պանթեոնում լրագրողների հետ զրույցում այս մասին ասաց Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը՝ մեկնաբանելով քննչական կոմիտեի` երեկ տարածած հաղորդագրությանը։

Մենք արդեն գիտենք Փաշինյանի փողոցային թիմի տարած ռազմավարական բնույթի փայլուն հաղթանակների մասին։ 2022 թվականի հոկտեմբերին Պրահայում Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի մաս ճանաչելը Հայաստանի դիվանագիտական մեծ հաղթանակն է։ Այդպես է ասում թքող խոսնակը։ 2023-ի սեպտեմբերին Արցախում իրականացված էթնիկ զտումը Հայաստանի անկախացումն է։ Այդպես է ասում էկոնոմիկայի նախարարը։

2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը սկսեց ռմբակոծել Արցախի Հանրապետության տարածքը։ Դրանից մի քանի օր առաջ Փաշինյանը հեռախոսազրույց էր ունեցել Էրդողանի հետ։ Ընդդիմությունը պնդում է, որ ռեժիմի պարագլուխը տեղյակ է եղել նախապատրաստվող ռմբակոծությունների մասին։ Սեպտեմբերի 20-ին ռմբակոծությունները շարունակվեցին։ Շարունակվում էին նաև նախօրեին Սառնաղբյուր գյուղի ռմբակոծության ժամանակ կորած Նվեր Ղազարյանի (2015թ.ծնված) որոնումները: Նրա եղբայրը՝ 2013թ. ծնված Միքայելը, այդ ժամանակ արդեն զոհվածների թվում էր, սակայն նրա դին չէին կարողանում դուրս բերել գյուղից, որի վրա ռումբերի տարափ էր տեղում:

Ադրբեջանական բանտերում պահվող հայերը պատանդներ են, և նրանց վերադարձը կապված է որոշակի քաղաքական պահանջների բավարարման հետ։ Այս մասին Լեռնային Ղարաբաղի թեմայով համաժողովում սեպտեմբերի 18-ին ասել է իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանը։

Մեկ տարի առաջ հայերը փախել են Լեռնային Ղարաբաղից՝ Ադրբեջանի ռազմական գործողությունից հետո։ Բայց ոչ բոլորին են բաց թողել հարևան Հայաստան. Ղարաբաղի հայերի առաջնորդները, այդ թվում՝ միլիարդատեր Ռուբեն Վարդանյանը, ձերբակալվել են և ուղարկվել Բաքու։ Ի՞նչ է սպասվում չճանաչված Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության նախկին նախագահներին ու նախարարներին. Ո՞վ է նրանց պաշտպանում: Իսկ ինչո՞ւ են դրանց բաց թողնելու հույսերը կապվում COP29 կլիմայական համաժողովի հետ: Լրագրող Լիլիթ Շահվերդյանը BBC-ի ռուսական ծառայության համար զրուցել է նրանց հարազատների ու փաստաբանների հետ։

Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանազատման հանձնաժողովների գործունեության կանոնակարգը եռատեղ ական է թե ՍԴ-ի համար, թե այս իշխանության, թե Հայաստանի համար: Այս մասին News.am-ի հետ զրույցում նշեց սահմանադրագետ Գոհար Մելոյանը՝ անդրադառնալով նրան, որ սեպտեմբերի 24-ին ՍԴ-ն պետք է է քննի այդ կանոնակարգի սահմանադրականությունը, ապա ուղարկի ԱԺ:

Հաջողելու են այն գործիչները և թիմերը, որոնք խորությամբ կհասկանան, թե ինչ է նշանակում պարտություն տեսած քաղաքացին և պարտության միջով անցած/անցնող հասարակությունը։