2021-03-19 21:52
Ашот АРАМЯН
0
ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆԻ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ԱՊԱՇՆՈՐՀ ԺԱՌԱՆԳՈՐԴԸ
Փաշինյանի կառավարությունը փոշիացրեց իր նախորդների աշխատանքի արդյունքները
Ս.թ. մարտի 18-ին ՀՀ կառավարության նիստում վարչապետ Փաշինյանը կարևորեց գյուղատնտեսության բարեփոխմանն ուղղված ջանքերը, մանավանդ որ, ինչպես նշեց նա, դա գործնականում միակ ոլորտն է, որը նախորդ տարվա արդյունքներով աճ է գրանցել: Հիշեցնենք, որ այդ աճն արտահայտվել է համեստ 1,4%-ով՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Բայց կառավարության նույնիսկ այդ «մեծ նվաճումը» ջնջեց իր ռեպլիկով անպատեհ մեջ ընկած էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը, կցկտուր հաղորդելով, որ Վիճկոմիտեն արդեն հասցրել է վերանայել այդ ցուցանիշը, այսինքն հասկացնել տվեց, որ գյուղատնտեսությունը նույնպես չարժե դասել աճ արձանագրող ոլորտների շարքը…
Երեք տարի առաջ Կարեն Կարապետյանի կառավարությունը Նիկոլ Փաշինյանին թողեց բավական լավ ժառանգություն՝ դինամիկ զարգացող տնտեսության տեսքով։ Մինչնիկոլյան վերջին կառավարությունը մեկուկես տարվա ընթացքում կարողացել էր դրական բեկում մտցնել տնտեսական իրավիճակում, լավ հիմք ստեղծել հետագա կայուն զարգացման համար։ Այդպես, շարունակելով 2017-ի դրական դինամիկան, 2018-ի առաջին եռամսյակում արձանագրվել էին աճի երկնիշ տեմպեր՝ ինչպես տնտեսական ակտիվության ցուցանիշով (+10,6%), այնպես էլ արտաքին առևտրաշրջանառության ոլորտում (+37,4%), ընդ որում արտահանումը ցուցաբերել էր 34,4%-ի մակարդակի աճ։ Եվ այդչափ բարձր տնտեսական ցուցանիշները մեզ շարունակական ու բավական բարձր տնտեսական աճի հույս էին ներշնչում, որը 2-3 տարվա հեռանկարում, այսինքն՝ ներկա պահին, ամենաբարենպաստ ձևով կանդրադառնար մարդկանց նյութական «ինքնազգացողության» վրա։
Բայց ահա ճայթեց «թավշե հեղափոխությունը», և ի՞նչ ունենք այսօր։ Հենց նույն գյուղատնտեսության բաժինը Հայաստանի ՀՆԱ-ում վերջին 3 տարիներին կրճատվել է 110 մլրդ դրամով. 2017-ին արձանագրված 834,3 մլրդ դրամից նվազելով 724,5 միլիարդի՝ 2020-ին: Գյուղատնտեսական հինական մշակաբույսերի ցանքատարածությունները 2017-ին կազմում էին 294,5 հազար հեկտար, մինչդեռ 2020-ին նվազել են մինչև 222,8 հազար հեկտարի: Օրինակ, ցորենի ցանքատարածությունները 2017-ին զբաղեցնում էին 82,4 հազար հեկտար, իսկ 2020-ին կրճատվել են մինչև 59,4 հեկտարի։ Համապատասխանաբար, եթե 2017-ին ցորենի համախառն բերքը կազմել է 176,4 հազար տոննա, ապա 2020-ին՝ ընդամենը 131,9 հազար տոննա։ Ռազմավարական մթերքի սեփական արտադրության անկման պատճառով աճել է ցորենի ներկրումը. 2017-ին ներկրվել է 312,6 հազար տոննա, իսկ 2020-ին՝ արդեն մոտ 350 հազար տոննա։ Տարեցտարի երկիր է ներկրվում նաև ավելի մեծ քանակությամբ ալյուր։ Համապատասխանաբար, ինքնաբավության աստիճանը, այսինքն Հայաստանի պարենային անվտանգության մակարդակը 33,2%-ից նվազել է 25,9%-ի (2019 թվականի ցուցանիշը)։ Եվ դժվար թե ագրարային ոլորտում արժեր առաջընթաց ակնկալել, եթե Փաշինյանի կառավարության առաջին արարքներից մեկը գյուղատնտեսության նախարարության անխոհեմ լուծարումն էր։
ԲՆԱՎ ԱՎԵԼԻ ԼԱՎ ՉԷ ԱՅՍՕՐ ԻՐԱՎԻՃԱԿԸ ՆԱԵՎ ԱՅԼ ՈԼՈՐՏՆԵՐՈՒՄ։ Վերջին տարիներին, նախքան պոպուլիստների կառավարության իշխանության գալը, Հայաստանի տնտեսական աճն ապահովվում էր առավելապես արտահանման ոլորտների հաշվին (արդյունաբերություն, գյուղատնտեսություն, ծառայություններ), ինչն առավել կայուն է և հետևաբար՝ տնտեսական զարգացման տեսանկյունից ավելի հեռանկարային։ Կարեն Կարապետյանի կառավարությունն իրականացրեց մի շարք նախաձեռնություններ ու ծրագրեր, որոնք ուղղված էին շինարարության ոլորտում պահանջարկի խրախուսմանը։ Մասնավորապես, կարելի է առանձնացնել պետծառայողներին մատչելի բնակարաններով ապահովելու ծրագիրը, «Երիտասարդ ընտանիքին՝ մատչելի բնակարան» պետական նպատակային ծրագիրը։ Բացի այդ, «Եկամտահարկի մասին» ՀՀ օրենքում 2015թ. հունվարի 1-ից ուժի մեջ մտած փոփոխությամբ նախատեսված էր վճարված եկամտահարկից գումարների վերադարձ՝ բնակարան ձեռք բերելու նպատակով վարձու աշխատողի, անհատ ձեռնարկատիրոջ և նոտարի վերցրած հիփոթեքային վարկի սպասարկման համար:
Փաշինյանի կառավարության գործունեության ընթացքում ոչ միայն չի իրականացվել ոչ մի արդյունաբերական նախագիծ, իսկ վարչապետի մասնակցությամբ հանդիսավորությամբ բացված մի քանի գործարաններ կարճ ժամանակ անց դադարեցրել են իրենց գործունեությունը, այլև կանգ են առել գործող արդյունաբերական ձեռնարկությունները։ Օրինակ, երբ կանգ առավ Ալավերդու պղնձաձուլարանը, Հայաստանում դադարեց սև (չռաֆինացված) պղնձի արտադրությունը։ Դրանով հետընթաց քայլ արվեց հանքաքարի ավելի խորը վերաբաշխման գործում, և երկիրն այդ առումով կրկին հետադիմեց, անցնելով պղնձի խտանյութի արտադրության։ Արցախում տանուլ տված պատերազմի հետևանքով զգալիորեն նվազել է նաև Սոթքի ոսկու արդյունահանման ծավալը. հանքը շահագործող «ԳեոՊրոՄայնինգ Գոլդ» (GPM Gold) ընկերությունը դրա հետևանքով մտադիր է կրճատել 300 աշխատատեղ:
Օրերս ԵԱՏՀ կոլեգիայի նախագահի օգնական Իյա Մալկինան հաղորդեց, որ այսօր Հայաստանի արտադրական հզորությունների օգտագործման մակարդակը կազմում է մոտ 46%, և դա ամենացածր ցուցանիշներից մեկն է ԵԱՏՄ երկրների շարքում: Այսպիսով, նույնիսկ երկրում առկա արդյունաբերական ձեռնարկություններն այսօր աշխատում են միջին հաշվարկով կեսից էլ պակաս հզորությամբ։
Ի լրումն նշենք, որ Կարեն Կարապետյանի կառավարության կողմից հավաքվել ու մշակվել էր շուրջ 3,2 մլրդ դոլար ընդհանուր արժողությամբ ներդրումային ծրագրերի փաթեթ։ 2017 թվականին տարբեր ոլորտներում իրականացվել էին մի շարք նշանակալի ծրագրեր. օրինակ, զբոսաշրջության ոլորտում դա, մասնավորապես, Ibis հյուրանոցի բացումն էր Երևանի հենց կենտրոնում, ինչպես նաև 5-աստղանի Radisson Blu Hotel Yerevan հյուրանոցային համալիրի բացումը, որտեղ ստեղծվել էր 135 աշխատատեղ: Արդյունաբերության ոլորտում նշենք «Ջերմուկ գրուպի» նոր գործարանը, որը բացվեց Վայոց Ձորի մարզում և որում ներդրվել էր 5 մլրդ դրամ։ Իտալացիները սկսել էին Երևանի ՋԷԿ-ի նոր բլոկի շինարարությունը։ Բացի այդ, մեկնարկ էր տրվել կանաչ էներգետիկայի ոլորտի նախագծերին, օրինակ՝ «Մասրիկ» և «Դաշտադեմ» արևային էլեկտրակայանների շինարարությանը, համապատասխանաբար 55 և 12,5 ՄՎտ հզորությամբ, 34 մեգավատտ հզորությամբ «Սեմյոնովկա» հողմաէլեկտրակայանի կառուցմանը: Զբոսաշրջության ոլորտում նշենք «Կումայրի» ճարտարապետական արգելոցի վերականգնման ծրագիրը Գյումրի քաղաքում։ Իսկ ինչ վերաբերում է Փաշինյանի կառավարությանը, ապա դա ոչ միայն չի կարող պարծենալ բերած ներդրումների փոքրիշատե պարկեշտ մակարդակով, այլև ի վիճակի չէ նույնիսկ արագ տեմպերով ավարտին հասցնել նախորդ կառավարության օրոք մեկնարկած ներդրումային ծրագրերը։
Նախորդ կառավարությունը ներկայիս աշխատակազմին թողեց Մեղրիում Իրանի հետ ազատ տնտեսական գոտու (ԱՏԳ) հիմնման հեռանկարային նախագիծը, և այն պահին արդեն ռուսական ու իրանական մոտ երկու տասնյակ ընկերություններ հետաքրքրություն էին ցուցաբերել՝ արտադրություններ տեղադրելու ծրագրվող ԱՏԳ-ում։ Այդ նոր «հնարավորությունների պատուհանը» բարենպաստ պայմաններ էր ստեղծում, մասնավորապես, հայրենական արտադրության ապրանքներն իրանական շուկա արտահանելու համար, մանավանդ որ ավելի ուշ կնքվեց ժամանակավոր համաձայնագիր, որն ուղղված էր ԵԱՏՄ երկրների և Իրանի միջև ազատ առևտրի գոտու (ԱԱԳ) ստեղծմանը։ Սակայն Փաշինյանի կառավարությունը բառացիորեն «տանջամահ արեց» այդ նախագիծը, այն ժամանակից ի վեր մի քայլ անգամ չառաջանալով դրա յուրացման գործում։
Եվ վերջապես, նշենք թերուսների կառավարության, այսպես կոչված, բարեփոխումները՝ Հայաստանում բիզնես միջավայրի բարելավման ուղղությամբ։ Ինչպես հայտնի է, այդ առումով երկրի ձեռքբերումների ցուցանիշ է ծառայում Համաշխարհային բանկի Doing Business վարկանիշը։ Նախքան Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության գալը մեր երկիրը 190 երկրների ցանկում բիզնեսի վարման դյուրինությամբ զբաղեցնում էր պատվավոր 38-րդ հորիզոնականը և նախատեսված տարեկան միջոցառումների արդյունքում նպատակ ուներ հաջորդ վարկանիշում բարձրանալ 12 աստիճանով (զբաղեցնելով 26-րդ տեղը), իսկ առաջիկա 5 տարվա կտրվածքով շարունակական բարեփոխումների արդյունքում հաստատուն կերպով ընդգրկվել ՀԲ վարկանիշի առաջին 25 երկրների շարքում: Փաշինյանի կառավարության «նվաճումն» այդ առումով դարձավ այն, որ Doing Business 2020 վարկանիշում Հայաստանը հետ գլորվեց 47-րդ հորիզոնական…
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2024-05-04 13:42"Бекграунд продакшн" правительственных решений Недоработали, не успели, не учли, а то и просто провалили… Весь этот сборный и скорбный букет некомпетентности и дилетантизма правительства Пашиняна был "вывален на стол" заседания кабмина 2 мая. Соответственно исполнительная власть вынуждена на постоянной основе и по многу раз исправлять и корректировать собственные решения, причем во многих случаях уже бездарно и безвозвратно истратив из-за отсутствия профессионализма десятки миллиардов драмов, как это совсем недавно случилось с Фондом национальных интересов Армении (ANIF) и его проваленным флагманским проектом по созданию национального авиаперевозчика ARNA, унесшим $12 млн денег налогоплательщиков…
-
2024-05-03 11:18Налог с оборота… выведут из оборота Правительство на заседании 2 мая приняло неотложное (с точки зрения прохождения в парламенте) решение о внесении изменений в налоговое законодательство, суть которого в постепенном отказе от альтернативной системы налога с оборота и переходу к единой системе налогообложения. Дело в том, что налоговая нагрузка хозсубъектов, действующих в общей системе налогообложения (НДС и налог на прибыль) и в поле налога с оборота, отличается в 2-3 раза, и хозсубъекты не заинтересованы в расширении своего бизнеса и переходе к общей системе налогообложения…
-
2024-05-02 11:34"Мир! Труд! Май!" - хорошо знакомый старшему поколению девиз первомайских праздников советской эпохи. Сегодня от него бесспорным остатком выглядит только название месяца. Первые две цели-"мишени" могут в лучшем случае выступать предметом дискуссий… До перехода в режим домашнего ареста экс-министр экономики Ваан Керобян успел порадовать общественность тем, что безработица в Армении по итогам прошлого года сократилась с 13% в 2022 году до 11%, а средняя зарплата по стране достигла 260 тысяч драмов. Правда, тут следует заметить, что показатель зарплаты приводится в "грязном", до вычета налогов и выплат, варианте, так что при указанной зарплате на руки работник получает около 190 тысяч.
-
2024-05-02 10:26В правительстве замышляют очередной удар по… пенсионерам В Армении за прошедшие 6 лет правления Пашиняна пенсионеров меньше не стало, хотя им приходится буквально выживать на нищенскую пенсию, которая в последний раз повышалась почти год назад, причем на малозаметные и ничего не решающие пару-тройку тысяч драмов. В отличие от многих других стран, в Армении пенсии даже не индексируются по инфляции за неимением соответствующего закона. Вот и приходится большинству стариков довольствоваться скудной суммой в 40 тысяч драмов в месяц. По сложившемуся на сегодня валютному курсу, это примерно 100 долларов.
ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ
-
2022-02-16 19:49Գերակա ոլորտները հետադիմում են Մեկ տարի առաջ հերթական նիստում Հայաստանի կառավարությունը հաստատեց երկրի տնտեսության վերականգնման ծրագիրը՝ մինչև 2024 թվական վերջնաժամկետով: Այդ ծրագրի և դրա հիմնական առաջնահերթությունների մասին ժամանակին շատ է խոսվել ու գրվել։
-
2021-12-24 08:59Իշխանության գալու առաջին իսկ օրվանից Փաշինյանը սկսեց նպատակաուղղված ոչնչացնել ենթակառուցվածքները, պետական կառավարման համակարգերը, այդ թվում՝ տնտեսական։ Իսկ այսօր կառավարությունն ու մենք բոլորս քաղում ենք նման անհեռատես, եթե ավելի կոպիտ չասենք, որոշման պտուղները…
-
2021-07-01 18:57Երբ և որտեղ կրկին բանը բանից կանցնի «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության (ՔՊ) և անձամբ Նիկոլի խոստացած ապագան, ինչպես պարզվեց, լինելու է առանց ոռոգման ջրի։ Վստահաբար կարելի է պնդել, որ այդ ապագայում շատ բան չի լինելու այն ամենից, ինչն անհրաժեշտ է չգիտես ինչի հիման վրա «հպարտ» քաղաքացիների նույնիսկ տարրական գոյատևման համար, չենք խոսում արդեն նրանց բարգավաճման մասին…
-
2021-05-26 20:23Առաջին հայացքից բավական զարմանալի է, որ առաջիկա արտահերթ ընտրություններին պատրաստվում են մասնակցել այդքան մեծ թվով քաղաքական ուժեր ու գործիչներ։ Թվում է, բնավ ոչ բոլորն են կարող խիզախել հանձն առնել պատասխանատվությունը Հայաստանի ճակատագրի համար՝ գրեթե բոլոր ոլորտներում տիրող բացարձակ բարդակի, պետականության փաստացի կորստի, կառավարման համակարգի լիակատար փլուզման, սոցիալ-տնտեսական կաթվածահարության պայմաններում։