2019-08-22 07:05
Рубен МАРГАРЯН
ՊՈՊՈՒԼԻԶՄԻ ԾԱՆՐ ԲԵՌԻ ՏԱԿ
Բնապահպանական շարժումը միշտ էլ մեծ, եթե ոչ վճռորոշ դեր է խաղացել արդի Հայաստանի քաղաքական պատմության մեջ։
Կարելի է հիշել, որ խորհրդային վերակառուցման ժամանակաշրջանում էլ բողոքի առաջին ցույցերը Հայաստանում ընթանում էին բնապահպանական կարգախոսների ներքո. 1987-ի հոկտեմբերին Հայաստանի իշխանությունների կողմից ցրված բնապահպանական ցույցը Բաղրամյան պողոտայում դարձավ Թատերական հրապարակում բազմահազարանոց ցույցերի նախակարապետը՝ ի սատարումն Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշման։
Տեր-Պետրոսյանը, տուրք տալով ամբոխի պահանջներին և շարժվելով ագրեսիվ պոպուլիզմի թելադրանքով, փակեց Հայկական ատոմային էլեկտրակայանը և «Նաիրիտ» գիտա-արտադրական միավորումը, գումարած, որպես հետևանք՝ նաիրիտյան 350 գործընկեր-ձեռնարկությունները։ Շուտով երկիրն անցավ էլեկտրաէներգիայի օրական 2 ժամ մատակարարման գրաֆիկի։ Առանձնակի դրամատիկ կերպով դա զգացինք 90-ականների սկզբի ցուրտ ձմեռներին։ Զանգվածային մթագնումն անցավ մի քանի տարի անց։ ՀԱԷԿ-ի աշխատանքը վերականգնեցին. Բագրատյանի կառավարության նվաճումներից մեկը։ Տասնյակ հազարավոր աշխատատեղեր ապահովող հսկա «Նաիրիտը» լիակատար ծավալով արդեն երբեք չի վերսկսի իր աշխատանքը։
Բնապահպանական շարժումն իր դերը խաղաց նաև Սերժ Սարգսյանի հրաժարականի հարցում։ Հիշենք, թե ինչպես դա թափ առավ նրա կառավարման վերջին տարիներին։ Դրանք էին՝ և՛ Թեղուտը, և՛ բողոքները Երևանի պուրակների կառուցապատման դեմ, և՛ բազմաթիվ այլ խնդիրներ։ Բնապահպանական շարժումը լրջորեն սասանում էր իշխանությունների հեղինակությունը, համախմբում դժգոհ երիտասարդությանը և հող նախապատրաստում 2018-ի ապրիլի զանգվածային բողոքի համար։ Ուստիև կարելի է հասկանալ բնապահպան-ակտիվիստների այսօրվա զայրույթը Փաշինյանի գործողություններից, որին նրանք համարում էին «իրենց» վարչապետ։
Այստեղ պետք է պատշաճը մատուցել Փաշինյանին. Ամուլսարի հարցում նա չհետևեց Տեր-Պետրոսյանի օրինակին և վերջնականապես չարգելեց Ամուլսարի հանքի շահագործումը լոկ այն պատճառով, որ դա են պահանջում Գյումրիի ճանապարհի իր նախկին ակտիվ ուղեկիցները։ Ճիշտ է, ի տարբերություն ՀԱԷԿ-ի փակման, վարչապետը հայտնվեց ավելի բարդ ընտրության առջև. չէ՞ որ փակել Ամուլսարը, նշանակում է՝ ոչ միայն գալիք մեծ տուգանքներ, այլև լուրջ վնաս Հայաստանի ներդրումային գրավչությանը։
Ինչեվէ, վարչապետը լուրջ որոշում ընդունեց համաձայնություն տալ «Լիդիանի» հետագա աշխատանքին։ Հավատում եմ, որ նա իսկապես գիշերները չի քնել՝ ուսումնասիրելով փաստաթղթերն ու մտորելով, թե ինչ քայլերով կարելի է հասնել հասարակայնության հավանությանը։ Այդպես ծնվեց քրեական գործը Բնապահպանության նախարարության պաշտոնատար անձանց կողմից շրջակա միջավայրի աղտոտման մասին տվյալների կանխամտածված սքողման ենթադրյալ փաստով, այդպես ի հայտ եկավ «Էլարդ» ընկերության փորձագիտական գնահատականը։ Չօգնեց. հասարակությունը հավանություն չտվեց։ Վարչապետից երես են թեքում իր զինակիցները, նա քննադատության թեժ կրակի տակ է։ Ի՞նչ անել։ Կարելի է, իհարկե, ձգձգել, բայց ժամանակը կաշխատի իր դեմ, և հարվածներ կտեղան երկու կողմից…
Գուցե արժե թքել ամեն ինչի վրա և փոխե՞լ որոշումը։ Բայց նորից կրկնենք. տուգանքները՝ մեկ, Արևմուտքի մասշտաբային ներդրումների մասին զինակիցները կարող են մոռանալ՝ երկու, արևմտյան հրահանգիչներն անկյուն կկանգնեցնեն ու մի լավ կդաղեն հետույքը՝ երեք։
Գուցե կատարի՞ իր խոստումը։ Դե, այն՝ հանրահայտը, որ նորերը չեն կառչի իշխանությունից և անմիջապես կհեռանան, հենց որ տեսնեն, որ ժողովուրդը դժգոհ է իրենց գործողություններից։ Բայց չէ՞ որ ակներև երևում է, որ դժգոհ է։ Ինչի՞ն են սպասում։
Թե՞ շարունակի համառել, ապավինելով ուժայիններին, որոնց համար առանձնակի տարբերություն չկա, թե ինչ ցույցեր են ցրում. ընդդեմ Սերժի, թե ընդդեմ Նիկոլի։ Բայց այդ դեպքում նոր իշխանության ժողովրդավարական իմիջից հետք անգամ չի մնա, և Բաղրամյան 26-ի ու խորհրդարանական այգու այդչափ փքուն բացած դարպասները հարկ լինի նորից փակել, ինչպես որ արդեն փակեցին ձանձրացնող բնապահպան ակտիվիստների առջև։ Կարելի է, բայց այդ դեպքում պետք է նկատի ունենալ, որ ուշ թե շուտ (և ամենայն հավանականությամբ՝ շատ շուտ) բողոքը կդառնա այն աստիճան զանգվածային, որ դարպասները չեն փրկի…
Եվս մեկ հնարք՝ հնարավոր հանրաքվե։ Ի՞նչ կլինի որ։ Առաջին հայացքից կարելի է հարցը դնել հանրաքվեի։ Ճիշտ է, Փաշինյանը չի կարող չհասկանալ, թե նման որոշման մեջ որքա՜ն պոպուլիզմ կլինի։ Չէ՞ որ Ամուլսարի հանքավայրի շահագործման խնդիրը շատ կոնկրետ է, և հիմարություն կլինի մարդկանցից պահանջել, որպեսզի նրանք հանգամանորեն գլուխ հանեն ոսկու արդյունահանման գործընթացից, դրա թափոններից և տասնյակ այլ յուրահատուկ հարցերից։
Փաստորեն հանրաքվեի դեպքում միջին վիճակագրական քաղաքացին, որոշում ընդունելով, հենվելու է ոչ այնքան խնդրի հստակ իմացության վրա, որքան նրա, թե ում փաստարկներին է ավելի շատ վստահում՝ կառավարության, թե՞ բնապահպանների։ Այսպիսով, հիպոթետիկ հանրաքվեն կարող է վերաճել իշխանությունների հանդեպ վստահության հանրաքվեի, և եթե վերջիններիս չհաջողվի առաջ հրել սեփական դիրքորոշումը, նորից հարց կբարձրանա հրաժարականի մասին, համաձայն նախկինում տրված ամուր խոստումների… Թե՞ հանրաքվեն նույնպես հարկ կլինի անցկացնել ուժայինների վրա հենվելով։
Կարող են ասել՝ այ, դուք սկսեցիք պտտել ձայնասկավառակն այդ հանրաքվեի մասին… Այնինչ դա մենք չենք սկսել։ Ոչ ոք վարչապետի լեզվից չէր քաշել։ Մի՞թե այդ ինքը չէր, որ մեկ տարի առաջ էքստազի մեջ բղավում էր, թե այսուհետ Հայաստանում բոլոր կարևոր որոշումներն ընդունվելու են ժողովրդի կողմից կանտրոնական հրապարակում, ինչպես Հին Աթենքի Ագորայում… Դե ահա, թանկագի՛նդ մեր, եկել է սեփական խոսքերի համար պատասխան տալու ժամանակը։ Դրոշն առ ձեռքդ, կեպին դիր գլխիդ, ուսապարկդ գցիր շալակդ ու հառա՜ջ, ավտոտնակների տանիքներին քարոզարշավ վարելու… Որպես վերջաբան ևս մեկ անգամ մեծ շոու սարքիր. բնապահպանները թեև համառ ժողովուրդ են, բայց բարի են, գուցեև հասկանան ու ներեն…
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-07-04 09:34Так ли уж случайна синхронизация по времени агрессивной антироссийской политики Баку с перманентными антироссийскими выпадами в Армении? В Баку закрывают «Спутник» и его журналистов. Азербайджанские СМИ пишут, что причиной задержания стала работа руководителей азербайджанского «Спутника» Игоря Картавых и Евгения Белоусова на ФСБ России. Затем отлавливают российских туристов, и угрожают прикрыть русские школы и обучение на русском, отменяют культурные мероприятия и сворачивают другие программы, связанные с Россией.
-
2025-07-04 09:25Программа по обороне и безопасности представительства Transparency International (TI) Соединенного Королевства 30 июня объявила конкурс заявок на исследовательские услуги для проведения исследования Индекса целостности оборонного сектора Армении.
-
2025-07-03 09:37Ах, как Арарат Мирзоян отчитал Лаврова за вмешательство во внутренние дела Армении! Дескать, пусть в дальнейшем тебе неповадно будет, и не только тебе, но и твоим соратникам в парламенте, политологам вашим и журналистам. Вслед за Мирзояном подтянулся хор осуждения Лаврова от провластных политологов, начиная от Армана Бабаджаняна, который потребовал, чтобы в ответ на слова Лаврова Армения официально покинула ОДКБ… Понятно, что слова Макрона о том, что Франция поддерживает Пашиняна в его борьбе против нападок на армянскую демократию никто из этой кампании вмешательством не посчитал.
-
2025-07-02 10:04Предположим, Пашинян прав в своей стратегии убедить Баку и Анкару, что Армения, Азербайджан и Турция в одной лодке, с общими региональными интересами, а потому не стоит зацикливаться на противоречиях, лучше концентрироваться на общих интересах. Пашинян надеется убедить своих азербайджано-турецких визави, что для блага и процветания своих граждан всем трем странам нужны стабильность и мир в регионе, новая эскалация невыгодна, а потому надо урегулировать отношения, основываясь на том простом постулате, что мир и сотрудничество лучше, чем война и конфликты.
ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ
-
2022-05-02 19:27Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը վերջի՞նն էր Երևանը վերածվել է ոստիկանական մեծ բաժանմունքի. յուրաքանչյուր 100 մետրը մեկ անցորդները բախվում են ոստիկանների և քաղաքացիներին բաժանմունքներ տեղափոխելու համար նախատեսված միկրոավտոբուսների կուտակումների։ Այդ ավտոբուսներում մարդկանց ենթարկում են ծեծի ու նվաստացումների։ 2011թ.-ին Հայաստանի խորհրդարանն ընդունել է աշխարհի ամենաառաջադեմ (եվրոպացի փորձագետների գնահատմամբ) օրենքներից մեկը՝ հավաքների, հանրահավաքների և երթերի քաղաքացիների իրավունքի մասին: Օրենքում ամրագրված է նույնիսկ չարտոնված ակցիաներին ոստիկանության միջամտության արգելքը, եթե դրանք խաղաղ բնույթ են կրում։
-
ԿՅԱՆՔԻ ՏԵՐԵՐԸ, ԿԱՄ՝ ՄԱՅՐԱՔԱՂԱՔԱՅԻՆ ՄՈՆՈԼԻՏ. ՓԱՇԻՆՅԱՆԸ ՍԿՍԵԼ Է ՆԱԽԱՊԱՏՐԱՍՏՎԵԼ 2023-Ի ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ2022-03-31 17:36Փաշինյանը ձևավորում է իր սեփական օլիգարխիան՝ մայրաքաղաքի ընտրությունների հեռանկարով Հայտնի է, որ խոշոր գործարարներ Սամվել Ալեքսանյանը, Խաչատուր Սուքիասյանը և Գագիկ Ծառուկյանը վերահսկում են Երևանի վարչական խոշոր միավորները։
-
2022-03-16 18:14Ինչո՞ւ Տավուշի մարզպետը չի արձագանքում տեղի բնակիչների բողոքներին Եթե նախկին օմբուդսմեն Արման Թաթոյանը չահազանգեր, մայրաքաղաքի հասարակայնությունը դժվար թե իմանար, որ Սյունիքում կառուցվող նոր հիմնական ճանապարհի հատվածները, որը կոչված է դառնալու Կապան–Ճակատեն ճանապարհի այլընտրանքը, նույնպես լինելու են ադրբեջանցիների վերահսկողության տակ:
-
2022-02-22 21:00Պախարակում՝ առանց փաստարկների և ապացույցների Անդրանիկ Քոչարյանը, ոչ դես, ոչ դեն, հայտարարեց, որ քննիչ հանձնաժողովը 44-օրյա պատերազմի հանգամանքների ուսումնասիրությունը սկսելու է բանակցային ժառանգությունից, որպեսզի բացահայտի այն պատճառները, որոնք հնարավոր են դարձրել թուրք-ադրբեջանական ագրեսիան Արցախի Հանրապետության դեմ: Նրա խոսքերով, հանձնաժողովի աշխատանքը բոյկոտելու որոշումը ընդդիմադիր պատգամավորներին թելադրված է «երկու հոգու» կողմից։ 4 տարի անց վարչախումբն առաջվա պես շարժվում է Ռոբերտ Քոչարյանին և Սերժ Սարգսյանին համակարգված կերպով վարկաբեկելու ուղեգծով։