Հայ Առաքելական եկեղեցու դեմ Հայաստանի իշխանությունների իրականացրած հարձակումները ոչ միայն անօրինական են, այլև քրեորեն պատժելի։ Այս մասին News.am-ի թղթակցի հետ հարցազրույցում հայտնել է Հայաստանի առաջին օմբուդսմեն Լարիսա Ալավերդյանը։
«Այդ հարձակումները տեղի են ունենում բացահայտ, բոլորի աչքերի առաջ, ինչն ավելի կարևոր է դարձնում նման գործողությունների անօրինականության մասին խոսելը։ Հայաստանի Սահմանադրությունը և օրենքները հստակ պատասխաններ են տալիս բոլոր հարցերին։ ՀՀ Հիմնական օրենքի 18-րդ հոդվածի համաձայն՝
1․ Հայաստանի Հանրապետությունը ճանաչում է Հայ Առաքելական եկեղեցու բացառիկ առաքելությունը որպես ազգային եկեղեցի հայ ժողովրդի հոգևոր կյանքում, նրա ազգային մշակույթի զարգացման և ազգային ինքնության պահպանման գործում։
2․ Հայաստանի Հանրապետության և Հայ Առաքելական եկեղեցու միջև հարաբերությունները կարող են կարգավորվել օրենքով։
Հիշեցնեմ, որ քանի որ մենք գտնվում ենք եվրոպական համայնքի քաղաքական տարածքում, Սահմանադրությունն ընդունվել է՝ հաշվի առնելով Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը, որն ամրագրում է մտքի, խղճի և կրոնի ազատության իրավունքը, և Մարդու իրավունքների մասին Եվրոպական կոնվենցիան։ Հետևաբար, պատահական չէ, որ խղճի ազատության և կրոնական կազմակերպությունների մասին օրենք է ընդունվել դեռևս 1991թ․։ Ներկայում շրջանառության մեջ գտնվող օրենքը 1997թ․ օրենքն է՝ 2001թ․ փոփոխություններով։
Մեջբերեմ նախաբանը.
«Ղեկավարվելով Հայաստանի անկախության հռչակագրով,
հաշվի առնելով հայ ժողովրդի հոգևոր վերածնունդը, նրա դարավոր հոգևոր փորձը և ավանդույթները,
ճանաչելով Հայ Առաքելական եկեղեցին որպես հայ ժողովրդի ազգային եկեղեցի, ձևավորելով հոգևոր կյանքը որպես ազգի հիմնական բաղադրիչ…
առաջնորդվելով հիմնարար ազատությունների և մարդու իրավունքների վերաբերյալ միջազգային իրավունքի նորմերով, հիմնարար ազատությունների սկզբունքներով և հետևելով Քաղաքական և քաղաքացիական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրի 18-րդ հոդվածին,
ՀՀ Գերագույն խորհուրդն ընդունում է այս օրենքը խղճի ազատության և կրոնական կազմակերպությունների մասին»։
Ընդգծեմ՝ որպես հայ ժողովրդի ազգային եկեղեցի, որը ձևավորում է հոգևոր կյանքը որպես ազգի հիմնական բաղադրիչ։
Թվարկեմ օրենքի հիմնական դրույթները։ Հոդված 1-ի համաձայն՝ ՀՀ-ում երաշխավորվում է քաղաքացիների խղճի և կրոնի ազատությունը։ Յուրաքանչյուր քաղաքացի ազատորեն որոշում է իր վերաբերմունքը կրոնի նկատմամբ և իրավունք ունի դավանել ցանկացած կրոն կամ չդավանել որևէ կրոն, ինչպես նաև կատարել կրոնական ծեսեր անհատապես կամ այլ քաղաքացիների հետ միասին։
Հոդված 17-ի համաձայն՝ ՀՀ-ում եկեղեցին և պետությունը բաժանված են։
Դրա հիման վրա պետությունը՝
ա) իրավունք չունի քաղաքացուն պարտադրել որևէ կրոն դավանել,
բ) չի միջամտում եկեղեցիների և կրոնական կազմակերպությունների օրինական գործունեությանը, ինչպես նաև նրանց ներքին գործերին և արգելում է եկեղեցիներում և կրոնական կազմակերպություններում իր հրահանգները կատարող ցանկացած պետական մարմնի կամ անձի գործունեությունը,
դ) արգելում է եկեղեցու միջամտությունը պետական կառավարման համակարգին և որևէ պետական գործառույթ չի պարտադրում եկեղեցուն կամ կրոնական կազմակերպություններին։ Պետությունը չի խանգարում հետևյալ առաքելության իրականացմանը, որը ազգային եկեղեցու արտոնությունն է.
– ազատորեն քարոզել և տարածել սեփական հավատքը Հայաստանի Հանրապետության տարածքում։
Հոդված 18-ի համաձայն՝ պետությունը չի ֆինանսավորում կրոնական կազմակերպությունների գործունեությունը կամ աթեիզմի քարոզը։ Միևնույն ժամանակ, կրոնական կազմակերպությունների անդամներին և հոգևորականությանը տրվում է հասարակական և քաղաքական կյանքին բոլոր մյուս քաղաքացիների հետ հավասար մասնակցելու իրավունք։
«Այսինքն՝ վերը նշվածը բավարար հիմք է պնդելու, որ վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնող անձի, նրա կաբինետի անդամների, Ազգային ժողովի և «ՔՊ» կուսակցության գործողությունները, միջազգային իրավունքի համաձայն, հակաիրավական են, հակասահմանադրական և անօրինական։ Հայ Առաքելական եկեղեցու դեմ այս ամբողջ արշավը պետք է դատապարտվի, և ներգրավվածները պետք է պատասխանատվության ենթարկվեն»,- ընդգծել է Լարիսա Ալավերդյանը։
Հայաստանի առաջին օմբուդսմենի համոզմամբ՝ փորձ է արվում համոզել ամբողջ ազգին, որ պետական եկեղեցի ունենալը կամ դրա դերի ինչ-որ կերպ ընդգծումը մի ինչ-որ հետամնացություն է։ «Ես անհրաժեշտ եմ համարում հերքել այս կարծիքը։ Աշխարհում կան երկրներ, որոնք ունեն պետական կրոն։ Այդպիսի երկրներից մեկը Իսրայելն է, որն իրեն անվանում է հրեա ժողովրդի պետություն և, չնայած աշխարհիկ պետություն լինելուն, կրոնում գերիշխող դեր է վերագրում հուդայականությանը։ Կան մի շարք երկրներ, որտեղ քրիստոնեությունը պետական կրոն է. Վատիկանը, Մեծ Բրիտանիան (Անգլիա՝ Անգլիկան եկեղեցին (24 եպիսկոպոսներ Լորդերի պալատի անդամներ են), Շոտլանդիան՝ Պրեսբիտերական եկեղեցին, Իսլանդիան, Հունաստանը, Սերբիան, Նորվեգիան, Դանիան, Կոստա Ռիկան, Մալթան, Մոնակոն, Դոմինիկյան Հանրապետությունը, Լիխտենշտեյնը, Արգենտինան, Սալվադորը, Զամբիան և Տուվալուն։ Վրաստանի Սահմանադրությունը պարունակում է հատուկ հոդված եկեղեցու հատուկ դերի մասին։ «Մտածել, որ Դանիայի, Նորվեգիայի և Իսլանդիայի նման պետությունները իրենց զարգացման մեջ հետ են մնում մեզանից, քաղաքական անլիարժեքության դրսևորում է»,- նշել է Լարիսա Ալավերդյանը։
Առաջին օմբուդսմենը նաև անդրադարձել է Հայաստանում վերջերս կայացած աղոթքի նախաճաշին՝ հիշեցնելով, որ այն վերցված է ամերիկյան ավանդույթից, որտեղ այն նախատեսված է միավորման նպատակին ծառայելու համար։ «Սակայն ՀՀ իշխանությունների գործողությունները, որոնք բառացիորեն ոտնահարում են օրենքն ու իրավունքի գերակայությունը, հակասում են թե՛ այս նպատակին, թե՛ միջազգային պրակտիկային, այդ թվում՝ ամենազարգացած երկրների պրակտիկային։
Ես դատապարտում եմ տեղի ունեցողը և պահանջում եմ դադարեցնել Հայ Առաքելական եկեղեցու դեմ հարձակումները։ Անվտանգության ուժերի այս գաղտնի, բայց արդեն հրապարակայնորեն հայտնի գործողությունները և առանձին հոգևորականների հարկադրանքը՝ անօրինական քայլեր ձեռնարկելու, օգտագործելով իրենց դեմ կազմված կոմպրոմատային դոսյեները, ես պահանջում եմ դադարեցնել այս անարգանքը, Հայ Առաքելական Եկեղեցու դեմ այս զզվելի արարքը մի երկրում, որն աշխարհում հայտնի է որպես պետական մակարդակով քրիստոնեությունն ընդունած առաջին երկիրը։ Ես արտահայտում եմ ոչ միայն իմ անձնական կարծիքը, այլև վստահ եմ, որ հարյուր հազարավոր հայ քաղաքացիներ միանում են այս երկար հայտարարությանը»,- եզրափակել է ՀՀ մարդու իրավունքների առաջին պաշտպան Լարիսա Ալավերդյանը։
